mavzu: investitsiya faoliyatida kapital qurilish – mavzu: Kapital qurilish va kapital qo‘yilmalar. Reja

2. Investitsiya loyihalari samaradorligini baholash usullari 
Uzoq muddatli istiqbolga mo‘ljallangan, mamlakatimizning salohiyati, qudrati 
va  iqtisodiyotimizning  raqobatdoshligini  oshirishda  hal  qiluvchi  ahamiyat  kasb 
etadigan  muhim  ustuvor  yo‘nalishlardan  biri  –  bu  asosiy  etakchi  sohalarni 
modernizasiya qilish, qishloq xo‘jaligini texnik va texnologik yangilash, transport va 
infratuzilma  kommunikasiyalarini  rivojlantirishga  qaratilgan  strategik  ahamiyatga 
molik  loyihalarni  amalga  oshirish  uchun  faol  investitsiya  siyosatini  olib  borishdan 
iborat bo‘lib, bu masalani hal etish tarmoq korxonalarining moliyaviy barqarorligini 
ta’minlashning zaruriy sharti hisoblanib, iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb qilish va 
foydalanish samaradorligini oshirish yo‘llarini o‘rganish zaruratini keltirib chiqaradi.  

---

Investor  uchun  investitsion  qarorlar  qabul  qilish  juda  qiyin  vazifa  hisoblanib, 
bunda  asosiy  mezon  investorning  boyligini  ko‘paytirish,  korxonaning  qiymatlarini 
oshirish mezonlariga qaratiladi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda investitsiyalar 
samaradorligini baholashning quydagi usullari katta ahamiyat kasb etadi. Investitsiya 
loyihalarining  samaradorligini  baholash  ikki  mezon  asosida,  ya’ni  moliyaviy  va 
iqtisodiy  baholash  orqali  amalga  oshiriladi
1
.  Investitsiya  loyihasi  samaradorligini 
baholashning bu ikkala mezoni ham bir-birini to‘ldirib turadi.    
1.  Moliyaviy  baholash  investitsiya  loyihasini  amalga  oshirish  jarayonidagi 
likvidligini  tahlil  qilishda  ishlatiladi.  Bunda,  moliyaviy  baholash  vazifasi,  loyihani 
belgilangan  muddatlarda  amalga  oshirish  uchun,  uning  jami  moliyaviy 
majburiyatlarini  bajarishga  korxonaning  etarli  moliyaviy  resurslari  bo‘lishini 
belgilashdir.  
2.  Iqtisodiy  baholash  esa,  investitsiya  loyihasining  potensial  qobiliyati,  shu 
loyihaga  qo‘yilgan  mablag‘larning  qiymatini  saqlab  qolishda  va  ularning  o‘sishi 
sur’atini etarli darajasini yaratib berishda foydalaniladi.  
Ob’ektni investitsiyalashda moliyaviy baholash (yoki moliyaviy asoslanganlik 
bahosi)  investitsiya  jarayonining  ajralmas  qismi  bo‘lib  hisoblanadi.  Investor 
moliyaviy holati noma’lum bo‘lgan yuridik yoki jismoniy shaxslar bilan hech qanday 
munosabatlar  olib  bormaydi.  Bozor  iqtisodiyoti  rivojlangan  mamlakatlarda, 
korxonalar  moliyaviy  hisobotlarini  ommaviy-axborot  vositalari  orqali  yoki  har  xil 
to‘plamlar holatida chop etilib, e’lon qilish normal holat hisoblanadi. Bu to‘plamlar 
orqali kompaniyalarning moliyaviy holati to‘g‘risida ma’lumotlar olish mumkin.