Mavzu: Innavatsion tadbirkorlikni rivojlantirish va uni boshqarishni

 

 

---

 

41 

2.3. Budjet daromadlari shakllanishi va xarajatlar  

yo’nalishining tahlili 

 

 

Mahalliy  budjet  tushumini  takomillashtirish  hisobotiga  mahalliy  hokimyat 

organlar  hududlarida  joylashgan  korxonalar  faoliyatining  samaradorligini 

oshirishdan manfaaatdor bo’ladi. Soliqlarning to’lanishi ustidan nazoratiga qiziqish 

paydo bo’ladi. 

Bugun  mahalliy  hokimyatlarning  budjetini  shaklanishida  real  amaliy 

qadamlar  yo’qligi  uchun,  ma’muriy  hududlarning  daromadlari  yuqori  budjet 

mablag’laridan shakllanmoqda. 

Davlat  budjetining  daromadlari  barqarorligini  ta’minlaydigan  mahalliy 

budjetni  mustahkamlaydigan  asosiy  yo’lardan  biri  ularning  mustaqilligi  va 

imkoniyatlarini oshirish zarurdir. 

Davlat  budjeti  daromadlari  shakllanishida  soliq  va  yig’imlar  tushumini 

ta’minlash  talab  etiladi,  bu  vazifaning  hal  etilmaganligi  soliq  siyosati 

samaradorligini past ekani, soliq funkisyalarini bajarmagidan dalolatdir. 

Davlat budjeti daromadlariga ta’sir etuvchi omillar: 

- Makroiqtisodiy  ko’rsatkichlar,  ya’ni  YAIM  hajmi,  narxlarning  o’sish 

darajasi, bandlilik va aholi daromadlari; 

- Davlat fiskal siyosati,ya’ni soliq stavkalarini o’zgartirish, imtiyozlar berish, 

xarajatlarni kamaytirish. 

- Davlat  budjeti  to’lovlari  vaqtida  bajarilmasligi,  zarur  daromadlari  vaqtida 

olinmasligi va xarjatlarni moliyalashda jiddiy muammolarga sababdir. To’lovlarni 

to’lov intizomi mustahkamlash ilmiy to’liq yechimini topmagan desak bo’ladi. 

Bugun  mahalliy  budjetlar  daromadlarini  soliq  yukini  o’stirish  hisobiga 

ko’paytirish  yaxshi  samara  bermaydi.  Shuning  uchun  soliq  imtiyozlarini 

qisqartirish  va  muomalarini  takomillashtirish,  shuningdek,  soliq  va  yig’imlarni 

to’planishini  ta’minlaydigan  to’lov  intizomiga  rioya  qilish  hisobiga  mahalliy 

budjetlar daromadlarini ko’paytirish mumkin.