Mavzu: Ingliz va O’zbek tillaridagi frazeologizmlarda polisemiya



Download 0,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/60
Sana05.07.2021
Hajmi0,52 Mb.
#109597
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   60
Bog'liq
Maxsus Ta`lim Vazirligi Buxoro Davlat universiteti Filolgiya fak (1)

 

45 

(nimaning)  qaratiladi.  Shu  sababli  bu  ma’nolarning  leksik  konteksti  ham, 

grammatik  tabiati  ham  farq  qiladi.  Qaratqich  kelishigida  kishini  bildiruvchi 

leksemaning  kelishi  birinchi  ma’noda  har  uch  shaxs  son  nisbatlovchisini 

ishlatishga yo’l ochadi; shunday vazifada narsani anglatuvchi leksemaning kelishi 

esa faqat  III shaxs nisbatlovchisining qatnashuviga sabab bo’ladi. Natijada bu ikki 

frazeologik  ma’noning  grammatik  tabiati  farqlanib  qoladi.  Birinchi  ma’nosida 

ketidan  tushdim,  ketidan  tushding,  ketidan  tushdi,  ketingdan  tushdim,  ketingdan 

tushdi,  ketimdan  tushding,  ketimdan  tushdi  kabi  shakllarda  ishlatilsa,  ikkinchi 

ma’nosida  shularga  muqobil  shakllardan  uchtasidangina  keladi:  ketidan  tushdim, 



ketidan tushding, ketidan tushdi.  

   Mana  bu  frazeologik  birlikning  lug’aviy  ma’nolarida  grammatik  tabiat 

boshqacharoq:  haddidan  oshmoq;  haddidan  oshdi.  1)  “O’ziga  ortiqcha  erk  berib 

yubormoq”, 2) “ortiq darajada kuchayib, zo’rayib ketmoq”.  

     Bu  frazeologik  birlikning  birinchi  ma’nosida  kishiga  xos  harakatni,  ikkinchi 

ma’nosida  esa  narsaga  xos  harakatni  bildiradi,  shunga  ko’ra  har  xil  leksik 

kontekstda  oydinlashadi.  Ayni  vaqtda  grammatik  tabiat  ham  har  xil  bo’ladi: 

birinchi  ma’nosida  bu  frazeologik  birlik  har  uch  shaxs-sonda  tuslanadi  ham, 

nisbatlanadi  ham.  Ikkinchi  ma’nosida  esa  faqat  III  shaxs  tuslovchisi  va 

nisbatlovchisi bilan ishlatiladi: haddimdan oshdim, haddingdan oshding kabi.  

     Polisemantik  frazeologik  birlikda  grammatik  tabiatning  boshqa  bir  turi  − 

ma’nolariga  ko’ra  sintaktik  xoslanish  ham  uchraydi.  Masalan,  katta  gap 

frazeologik  birligi  birinchi  ma’nosida  (  “diqqatga  sazovor”  )  gap  bo’lagi  ya’ni 

kesim  sifatida  bo’lib  keladi,  ikkinchi  ma’nosida  esa  (  “qanoatlanishga  yetarli”  ) 

shart  ergash  gapga  bosh  gap  sifatida  keladi:  1.  “Hazillashish  kerak,  -  dedi  u 

Bektemirga,- qon yurishadi. Frontda hazil katta gap”  2. O’qishni yaxshi eplasam 

ham, katta gap. 

 


Download 0,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish