Mavzu: Inflyatsiya va uning namoyon bo’lishi

Mavzu: Inflyatsiya va uning namoyon bo’lishi

REJA:

KIRISH

1. 
   Inflyatsiyaning mohiyati va hisoblanish usullari
   
2. 
   Inflyatsiyaning turlari. Talab va taklif inflyatsiyasi
   
3. 
   Inflyatsiya va ishsizlik o’rtasidagi bog’liklik. Fillips egri chizig’i
   

4. Aksilinflyatsiya siyosati

5.

XULOSA

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

KIRISH

Ta’kidlash  joizki,  oltin  va  kumush  tangalar  pul  vazifasini  bajargan  davrda iqtisodiyotda  inflyatsiya  muammosi  mavjud  bo‘lmagan.  Metall  pullar  o‘rnini qog‘oz  va  tanga  pullar  egallagandan  so‘ng  iqtisodiyotda  inflyatsiya  bilan  bog‘liq ziddiyatli  holatlar  vujudga  kela  boshladi.  Chunki,  qog‘oz  va  tanga  pullar  o‘zida haqiqiy  qiymatni  aks  ettirmaydi.  Dastlabki  davrda  ushbu  pullar  oltin  va  kumush  metallar hamda tovarlar bilan ta’minlangan edi. Inflyatsiyaning  vujudga  kelishiga  muomala  va  ishlab  chiqarish  sohasi, shuningdek, mamlakatdagi iqtisodiy  siyosiy omillar hamsabab bo‘ladi.   Inflyatsiyaning  vujudga  kelishida  pul  muomalasi  omillariga  byudjet taqchilligini qoplash maqsadida muomalaga qo‘shimcha tarzda chiqarilgan pullar, iqtisodiyotda asossiz ravishda berilgan kreditlar hajmining ortib borishi, mamlakat pul  kredit siyosatigaaholi ishonchining pasayishi va boshqalarsabab bo‘ladi. Ishlab chiqarish va iqtisodiy siyosiy omillarga mamlakatda import hajmining eksport  hajmidan  ortib  ketishi,  tovarlar  va  ko‘rsatilayotgan  xizmatlar  hajmi  va sifatining pastligi, byudjet  soliq siyosati, mamlakatning tashqi va ichki iqtisodiy munosabatlar doirasida amalga oshirayotgan siyosati va boshqalarsabab bo‘ladi. Inflyatsiyaning  vujudga  kelishining  asosiy  sabablaridan  biri  iqtisodiyotdagi yalpi  talab  va  yalpi  taklif  o‘rtasidagi  muvozanatning  buzilishidir.  Inflyatsiya sharoitida  kapital  ishlab  chiqarish  doirasidan  muomala  doirasiga  oqib  o‘ta boshlaydi,  chunki  ishlab  chiqarish  jarayoni  iqtisodiy  jihatdan  samarasiz  sohaga aylanib  boradi.  Muomala  jarayoni  ko‘p  vaqtni  talab  etmaganligi  bois,  dastlabki bosqichlarda  uning  ishtirokchilariga  ma’lum  miqdorda  iqtisodiy  foyda  keltiradi, lekin inflyatsiya jarayonlarini tezlashtirishga xizmat qiladi. Inflyatsiya mexanizmi o‘z  o‘zidan rivojlanib, barcha soha va tarmoqlarni qamrab oladi, uning ta’sirida jamg‘armalar hajmi qisqaradi, kredit, investitsiya va tovarlar taklifi kamayadi.     Inflyatsiyani  keltirib  chiqaruvchi  birinchi  sabab  –  mamlakatda  bozor mexanizmlarining  to‘liq  joriy  etilmasligi,  davlatning  byudjet  daromadlari  va xarajatlari  ustidan  monopol  tartibini  joriy  etishi  hisoblanadi.  Bunda  davlat byudjetining  daromadlaridan  ortiqcha  bo‘lgan  xarajatlar,  ya’ni  byudjet  taqchilligi muomalaga  qo‘shimcha  pullar  chiqarish  yo‘li  bilan  qoplanadi.    Byudjet taqchilligini  qoplash  uchun  muomalaga  chiqarilgan  pullar  tovar  moddiy qiymatliklari  bilan  ta’minlanmaganligi  oqibatida  mamlakatda  inflyatsiya darajasining ortishiga olib keladi.   
Ikkinchi  sababi–asossiz  ravishda  ish  haqi  va  boshqa  to‘lovlarning 
oshirilishi,  ushbu  to‘lovlar  davlat  byudjeti  xarajatlari  tarkibida  qo‘zda  tutilmagan bo‘lsa,  muomalaga  qo‘shimcha  emissiya  hisobiga  amalga  oshiriladi.  Buning natijasida  iqtisodiyotda  tovarlar  va  xizmatlarning  bahosi  oshadi  va  inflyatsiya darajasi ortib boradi. 

Uchinchi  sababimamlakatda  ishlab  chiqarilayotgan  tovarlarning  eksport 
qilish  darajasining  pastligi  va  import  darajasining  yuqoriligi  bilan  ifodalanadi. Mamlakatga  kirib  kelayotgan  import  tovarlar  hisobiga  xorijiy  valyutalarning 
chetga oqib ketishi yuz beradi, natijada mamlakatda ishlab chiqarilayotgan tovarlar nafaqat tashqi ehtiyojlarni, balki ichki ehtiyojlarni qondirishga ham xizmat qilmay qo‘yadi.  Buning  oqibatida  milliy  valyutaning  sotib  olish  qobiliyati  taboro 
salbiylashib, inflyatsiyadarajasi ortib boradi.   Yuqorida  ta’kidlangan  inflyatsiyani  keltirib  chiqaruvchi  omillar  faqat bizning  davrimizgagina  xos  bo‘lgan  holat  bo‘lmasdan,  ushbu  holatlar  turlicha ko‘rinishda uzoq tarixda ham mavjud bo‘lgan.