Mavzu: ilmiy tadqiqotlarning tiplari jurayeva Jasmina Ilmiy tadqiqot olib borshning asosiy usullari Ilmiy tadqiqot ishlarida modellashtirish

ILmiy tadqiqotlar umumiy 3 guruhga bulinadi
3.Emperik va Nazariy tadqiqotlar usullari
Tahlil va sintezlash, induksiya va deduksiya, modellashtirish, abstraklash
1.Empirik tadqiqot usuli
Kuzatish, qiyoslash, o`lchash eksperiment
2.Nazariy tadqiqotlar usuli
Mavhumdan aniqlikka tomon borish va boshqalar
Ilmiy tadqiqot
usullari
01
KUZATISH
Bu bilish usuli bulib, obyektni o`rganish unga aralashuvsiz amalga oshiriladi
02
QIYOSLASH
Bilishning keng tarqalgan usuli,”barcha narsalar qiyoslagandabilinadi” tamoyiliga asoslanadi.
03
EKSPERIMENT
Bunda faqat kuzatib va o`lchabgina qolinmay , balki obyekt yoki tadqiqot obyektning o`zi bolgan sharoit o`zgartiriladi
04
TAHLIL
Bu usulning mohiyati tadqiqot obyektini fikran yoki xayolan tarkibiy qismlarga ajratib xossalari va xususiyatlarini alohida ajratib o`rganadi.
05
SINTEZ
Tadqiqot obyektini yaxlit bir butun sifatida qismlarning bir ligi va o`zaro bog`liqligida bilishdan iboratdir.
06
DEDUKSIYA va INDUKSIYA
Tadqiqot obyeytini o`rganishda mantiqiy xulosalashda o`ziga xos “tahlil va sintez” hisoblanadi.
3
2
1
ABSTRAKSIYALASH
Bu yordamida boshqa hodisa kontekstidan fikran ajratilgan fikrlashning natijalari shakllanadi, bu ular o`zaro bog`liqligini kuzatishga imkon beradi. Abstrak fikrlash ijodiy yondashishning zaruriy shartlaridandir.
FORMALIZATSIYALASH
Tadqiqot olib borayotgan obyektni , jarayonni, voqelik matematik ifodalar bilan tasvirlash yoki matematik abstraksiyalashdir.
MODELLASHTIRISH
Tadqiqot obyektining ayrim xususiyatlari va belgilarini o`rganish uchun unga o`xshash analogik qulay obyektda o`rganish usuli bo`lib, texnika, energetika sohasida fizik va matematik bo`ladi.
Ilmiy tadqiqot
usullari
Shunday qilib, fan sohasi to‘xtovsiz rivojlanayotgan bilimlar insonlar
va muassasalarning ana shu ijodiyotni ta’minlovchi ilmiy ijodlarini o‘z
ichiga oladi. Ilmiy bilimlarni umumlashtirish va sistemalashtirishning
oliy shakli bo‘lib nazariya hisoblanadi. U ilmiy tamoyillar va qonunlar,
tadqiqot usullarini ifoda etadi. Tadqiqot metodlariga quyidagilar kiradi:
– empirik tadqiqotlar (kuzatish, qiyoslash, o‘lchash, eksperiment usullari);
– nazariy tadqiqot (mavhumdan aniqlikka tomon borish va b.) usullari;
24
– empirik va nazariy tadqiqotlar (tahlil va sintez, induksiya va deduksiya,
modellashtirish, mavhumlashtirish va b.) usullari.
Olimlar ilmiy natija (ijobiy yoki salbiy)ga erishish vositasi sifatida
yetarlicha faktik materiallarga ega bo‘lmagan hollarda faraz (gipoteza)dan
foydalanadilar, bu o‘z navbatida tajribada sinab ko‘rish va nazariy asoslashni
talab etadi.
E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!