Mavzu: Ilmiy tadqiqotlarni qo’llanilishi va samaradorligi. Reja: Kirish

Tadqiqot uslubini tanlash

Ma'lumki, fanlarni tadqiq qilish jarayonida turli metodlardan foydalaniladi. Tadqiqot metodini tanlash – til materiallarini tanlashdan keyingi bosqich bo‘lib, ilmiy adabiyot, jumladan metodologik adabiyotga ishlov berib, til materialini to‘plab qayd etgandan so‘ng tilshunos o‘z tahliliga kirishadi, buning uchun u materialni tahlil qilish metodini tanlashi lozim.

Metodlarni to‘g‘ri tanlash va qo‘llashning asosiy qoidasi uslubning fanga, ob'ektga mutanosib bo‘lishidir. Bu har bir uslub har qanday ob'ektga ham to‘g‘ri kelavermasligini ko‘rsatadi, tadqiqot ob'ektiga mutanosib tanlangan uslubgina uning xususiyatlarini to‘liq va aniq ko‘rsatish imkoniyatini beradi. Metod va ob'ektning mutanosibligi, nafaqat uslubni qo‘llashning, uslubning o‘ziga xosligi va ob'ektning xususiyligi bilan, balki boshqa omillar, ya'ni tadqiqotchi o‘z oldiga qo‘ygan vazifalari, ob'ektning o‘rganilganlik darajasi, uni kuzatish, o‘rganish osonligi kabi omillar bilan shartlanadi. Fonetikada inson nutqidagi tovushlarning balandligi, qisqaligi, uzunligi, intensivligini o‘rganish, hatto kuzatish jarayoni ham maxsus vositalar va jihozlarsiz amalga oshirish mumkin emas. Semantikani o‘rganish esa deyarli bir yarim asr apparat vositalarini qo‘llash uchun imkoniyat bermagan va faqatgina XX asrning 2-yarmidan boshlabgina mazmun bilan bog‘liq bo‘lgan ba'zi bir sohalarda ehmni qo‘llash imkoniyati yaratilgan. Shunda ham mazkur vositadan kuzatuvlar uchun emas, balki ko‘proq olingan natijalarni saqlash va tartibga solish uchun foydalanilgan.

Demak, metodni to‘g‘ri tanlash va to‘g‘ri qo‘llash va istiqbolli natijalarni olish garovidir. metodologik xatolar, ya'ni metodni noto‘g‘ri tanlash yoki qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lgan xatolar uzoq muddatli va xavfli, ilmiy noaniqliklarga olib keladigan eng jiddiy xatolar sanaladi.