Mavzu: ijtimoiy munosabatlar tushunchasi

MAVZU: IJTIMOIY MUNOSABATLAR TUSHUNCHASI

Reja:
1. Ijtimoiy munosabatlar tushunchasi.
2. Ijtimoiy munosabatlarni normativ tartibga solishning ob’ektiv zaruriyati.
3 . Ijtimoiy normalar tizimi: urf-odat, diniy, axloqiy normalar, jamoat tashkilotlari qoidalari va boshqa ijtimoiy normalar.
4. Ijtimoiy va huquq normalarning umumiy va o‘ziga xos xususiyatlari.
5. Huquq-ijtimoiy munosabatlarni normativ tartibga solishning turi sifatida.
6. Huquq prinsiplari.
7. Huquqning funksiyalar

IJTIMOIY MUNOSABATLAR TUSHUNCHASI

Ijtimoiy munosabatlar – ijtimoiy sub’ektlar o‘rtasidagi
hayotiy ne’matlarni taqsimlash, moddiy va ma’naviy ehtiyojlarni
qondirish yuzasidan kelib chiqadigan aloqalardir. Ijtimoiy
munosabatlarning quyidagi turlari mavjud: milliy, etnik, guruhiy,
shaxsiy va boshqalar. Ijtimoiy munosabatlar faqat ijtimoiy
sub’ektlar, ya’ni shaxslar va ularning uyushmalari o‘rtasida yuzaga
keladi. Shu jihatdan olganda, insonning o‘zi yaratgan sun’iy
ob’ektlari va tabiat ne’matlari (o‘simlik va hayvonot dunyosi)dan foydalanishini ijtimoiy aloqalar sifatida tavsiflab bo‘lmaydi.
Ijtimoiy munosabatlar kishilarning o‘zaro mavhum aloqalari
emas. U moddiy va ma’naviy madaniyatda o‘z ifodasini topgan
kishilarning bir-biriga ta’siri, muloqoti, qiziqish va
ehtiyojlarining uyg‘unlashuvi, fikr va e’tiqodlarining qiyoslashuvi,
faoliyat va tajriba almashuvi natijasidir. Muloqotda kishilarning
ratsional, emotsional va erkin tarzda bir-biriga ta’siri, kayfiyatlari
va qarashlari shakllanadi, turmush va xulq-atvor tarzi, odatlar,
qiliqlar o‘zlashtiriladi, ahillik, hamkorlik kabi guruhiy yoki
ijtimoiy faoliyatini ifodalovchi xislatlar yuzaga keladi.

IJTIMOIY MUNOSABATLARNI NORMATIV TARTIBGA SOLISHNING OB’EKTIV ZARURATI

Har qanday jamiyatda uning a’zolari munosabatlarini tartibga
solish jamiyat mavjudligining zaruriy shartidir. Ijtimoiy hayotda
tartibga solish – odamlar va ular jamoalari xatti-harakatlarini
belgilash, ushbu xatti-harakatlarning doimiyligi va rivoji uchun
zarur yo‘nalishlar berish, uni aniq maqsadni ko‘zlagan holda muayyan
bir qolipga tushirish demakdir. Ijtimoiy tartibga solish ikki
xil – normativ va individual ko‘rinishga ega. Normativ tartibga
solish umumiy xususiyatga ega bo‘lib, bunda norma (qoida)lar
jamiyatning barcha a’zolariga yoxud uning muayyan qismiga tegishli
bo‘ladi. Shu o‘rinda normativ tartibga solishning yuzaga kelishi –
ijtimoiy tartibga solishning eng muhim burilish nuqtalaridan biri bo‘lib, uning taraqqiyotida yirik sifat o‘zgarishlarini, tub
burilishlarini boshlab berganligini alohida ta’kidlash joiz.
IJTIMOIY NORMALAR TIZIMI: URF-ODAT, DINIY, AXLOQIY NORMALAR, JAMOAT TASHKILOTLARI QOIDALARI VA BOSHQA IJTIMOIY NORMALAR