Mavzu: ifodali o’qishda yuz ifodasi va harakat reja

Aytishlaricha, Demosfen “Suxandonlikda eng muhim narsa nima?” degan savolga: “Birinchidan - ijro, ikkinchidan - ijro, uchinchidan - ijro”, deb javob bergan ekan. Shuni ham ta’kidlash kerakki, notiqlikda ijro eng muhim narsa bo’lishi bilan birga, eng murakkab jarayon hamdir. Masalan, muayyan bir nutq matnini yoki she’mi har kim o’z iqtidori va qobiliyatidan kelib chiqib har xil o’qishi, har xil ijro qilishi mumkin. Kimdir asar ruhini tushunib, qalban his qilib, mahorat bilan ijro qilsa, ikkinchi birov hech narsani tushunmasdan, shunchaki o ‘qish kerak bo’lgani uchungina, nihoyatda g’aliz va g’ashga tegadigan tarzda ijro qiladi. Mark Tulliy Sitseron notiqlar haqida, har bir notiqning o’ziga xos ijro mahorati haqida fikr yuritar ekan, Katulga murojaat qilib, shunday deydi: “Sen Katul, mendan yaxshiroq biladigan Grakxni yoshlik paytlarimda nega bunchalik ulug’lashardi! - Men baxtsiz qayerga boray? Qayerga? Kapitoliygami? Ammo Kapitoliy akamning qoniga bo’yalgan. Uygami? Tashlab qo’yilgan, nola chekayotgan baxtiqaro onamni ко ‘rish uchunmi? ” ushbu ijroda uning nigohi, ovozi, tana harakatlari shunday ediki, hatto dushmanlar ham yig’lagan”.

Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, shuni aytish mumkinki, ifodali o’qish hech qanday tayyorgarliksiz, shunchaki o ‘z-o’zidan amalga oshadigan oson jarayon emas. Ifodali o ‘qish og’zaki ijrochidan chuqur bilim, fahm-farosat, qobiliyat va mahorat talab qiladigan san’atdir.

Mashq. Quyidagi matnni ifodali o’qing. 0 ‘qish davomida ko’z, yuz, bosh va qo’l harakatlariga e’tibor bering.

Zolning tug’ilgani Qadim zamonlami etib namoyon,

So’zlab beray endi ajib bir doston.

Somga qanday o’yun ko’rsatdi falak,

So’zlab beray quloq sol, o’g’lim, andak.

Farzandsizlikdan ko’p azob chekib Som,

Dard chekib, diliga istardi orom.

Shabistonida bor erdi nigori,

Yonog’i gulbargu mushkinmo’y yori.

Katul Kvint Lutatsiy - konsul. 102 yili “Notiq haqida” dialogi qatnashchilaridan biri. Grakx Gay Semproniy - mashhur notiq (154 - 121).