Mavzu: Husnixatga o‘rgatishning maqsad va vazifalari, ahamiyati. Yozuvlar tarixidan ma’lumot

O‘zbek yozuvi tarixi

Arab alifbosi yozilishi jihatdan murakkab bo‘lishi bilan birga, o‘zbek tilining tovushlarini to‘la ifoda eta olgan edi. Shu jihatlarini e’tiborga olgan ilg‘or fikrli kishilar arab alifbosi yuzasidan o‘z fikrlarini bildirishga xarakat qilganlar. Chunonchi, Bobur o‘zining “Xatti Boburiy” yozuvini yaratdi. Ammo bu yozuv amaliyotda joriy qilinmadi.

Arab alifbosi yozilishi jihatdan murakkab bo‘lishi bilan birga, o‘zbek tilining tovushlarini to‘la ifoda eta olgan edi. Shu jihatlarini e’tiborga olgan ilg‘or fikrli kishilar arab alifbosi yuzasidan o‘z fikrlarini bildirishga xarakat qilganlar. Chunonchi, Bobur o‘zining “Xatti Boburiy” yozuvini yaratdi. Ammo bu yozuv amaliyotda joriy qilinmadi.

1926-yil iyun oyida O‘zbekiston Markaziy Ijroiya Qo‘mitasining lotin harflari asosida yangi alifboni qabul qilish haqida qaror qabul qilindi. O‘zbekistonda arab yozuvidan lotin harflariga asoslangan o‘zbek alifbosiga o‘tish ishlari 1930-yilning birinchi yarmida to‘liq amalga oshirildi. Ammo bu yozuvdan ham uzoq foydalanilmadi. 1940-yil 8-mayda kirill alifboga o‘tish haqidagi qonun qabul qilindi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1993-yil 2-3-sentabrdagi 12-chaqiriq 13-sessiyasida muhokama qilinib “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi Qonun qabul qilindi. 1995-yil 6-mayda “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi Qonuniga o‘zgartirishlar kiritilishi to‘g‘risida Qonun qabul qilindi.

№	Savollar	To’g’ri javob	Sizning harakatingiz
1.	Yozuvning eng qadimgi shakli …		“Xatti Boburiy” yozuvi
2.	Oromiy yozuvi negizida vujudga kelagan yozuvlar: …		b) surat yozuvi
3.	Inson o‘z fikrini boshqa kishilarga qanday shaklda yetkazadi?		c) piktografiya
4.	Urug‘chilik tuzimi davrida dastlab qaysi yozuv paydo bo‘ldi?		d) 30% ga yaqini
5.	Lotin yozuvidan dunyo aholisining qanchasi foydalanadi?		e) og’zaki va yozma
6.	O‘zbekistonda arab yozuvidan lotin harflariga asoslangan o‘zbek alifbosiga qachon o‘tish ishlari to‘liq amalga oshirildi?		f) 10% ga yaqini
7.	Fonetik arab yozuvidan dunyo aholisining qanchasi foydalanadi?		g) 1930 yilning birinchi yarmida
8.	Bo‘g’inli xind yozuvidan dunyo aholisining qanchasi foydalanadi?		h) 25% ga yaqini
9.	Grafik-xitoy yozuvidan dunyo aholisining qanchasi foydalanadi?		i) 20% ga yaqini
10.	Amaliyotda joriy qilinmagan yozuv qaysi?		j) Xorazm, sug’d, kushon, run, uyg’ur

Blis so‘rov
Blis so‘rov javoblari