Mavzu: ho’llash. Kapillyar hodisalari. Toshkent shahar Sergeli tumani 6-diuo’tm fizika va Astranomiya fani o‘qituvchisi

MAVZU: HO’LLASH. KAPILLYAR HODISALARI.
Toshkent shahar Sergeli tumani 6-DIUO’TM
Fizika va Astranomiya fani o‘qituvchisi
Xudoyberdiyeva Shoxista
Uy vazifasini takrorlash:
1.Sirt taranglik kuchi qanday yuzaga keladi?
2.Sirt taranglik energiya qanday yuzaga keladi?
3.Nima uchun tomizg’ichdan tomchi uzilib tushadi?
4.Kosmik kemada piyolaga choy quyib ichsa bo’ladimi?
5.Nima uchun mayda shudring tomchilarining shakli deyarli sharsimon bo’ladi?
6.Vaznsizlik holatida suyuqlik tomchisi qanday shaklda bo’ladi?
Suyuqlik va qattiq jism molekulalari orasidagi tortishish kuchlari suyuqlik molekulalarining o’zaro tortishish kuchlaridan katta bo’lsa, suyuqlik qattiq jism sirtini ho’llaydi.
Suyuqlik va qattiq jism molekulalari orasidagi tortishish kuchlari suyuqlik molekulalarining o’zaro tortishish kuchlaridan kichik bo’lsa, suyuqlik qattiq jism sirtini ho’llamaydi.
Qattiq jism sirtida suyuqlik sirtining egrilanishiga sabab bo’ladigan hodisa ho’llash yoki ho’llamaslik hodisasiga bog’liqdir.
Suyuqlik qattiq jismni ho’llash yoki ho’llamasligini suyuqlik va qattiq jism chegarasidagi suyuqlik shaklidan bilib olish mumkin. Agar suyuqlik idishni ho’llasa uning sirti botiq (45-a rasm) va aksincha ho’llamasa, suyuqlik sirti qavariq shaklda bo’ladi (45-b rasm).
Diametri juda kichik naylar kapillyarlar deyiladi. Ho’llovchi suyuqlik kapillyarda ko’tariladi, ho’llamaydigan suyuqlikning sathi esa pasayadi. Ho’llovchi suyuqlik quyilgan (46-a rasm) kapillyardagi suyuqlik sirt qatlamining chegarasiga, yuqoriga qarab yo’nalgan sirt taranglik kuchi ta’sir qiladi, ya’ni:
Masala yechish namunasi. Radiusi 0,5 mm bo’lgan kapillyarda kerosin qanday balandlikka ko’tariladi? Kerosinning sirt taranglik koeffitsiyentini 24 mN/m, zichligi 800 kg/m3 ga teng deb oling.
1.Nima sababdan suyuqlik qattiq jismni ho’llaydi?
2.Nima sababdan suyuqlik qattiq jismni ho’llamaydi?
3.Nima sababdan g’oz va o’rdaklar suvdan quruq chiqadi?
4.Ho’llash hodisalarining kundalik turmushda qanday ahamiyatlarini bilasiz?
5.Qanday hodisalar kapillyarlik hodisalari deyiladi?
6.Kapillyarda suvning ko’tarilishi, simobning esa pasayish sababini tushuntiring.
Mavzu yuzasidan savollar:

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT