Mavzu Harakat sifati biomexanikasi va xususiy biomexanika Reja

Nuqtaning murakkab harakati.
Agar nuqta yoki qattiq jism bir vaqtda ikkita yoki undan ko`p harakatda ishtirok qilsa nuqtaning, qattiq jismning bunday harakatiga murakkab yoki absolyut harakat deyiladi. Masalalarni yechishda nuqta yoki jismning harakatini ikki va undan ortiq koordinata sis­temalariga nisbatan tekshirishga to`g`ri keladi. Bunday holda koordi­nata sistemalaridan biri qo`zg`almas deb olinib, qolganlari esa un­ga nisbatan ma’lum qonunga muvofik harakat qiladi deb ko`riladi. Bu holda nuqta qo`zg`almas koordinatalar sistemasiga nisbatan murakkab harakatda bo`ladi. Masalan: Avtobus yoki poezd ichidagi passajirning harakati. Bu misolda yer bilan bog`langan koordinatalar sistemasi qo`zg`almas bo`lib, poezd, avtobus bilan bog`langan koordinatalar sistemasi qo`zg`aluvchi koordinatalar sistemasidan iborat bo`ladi. M nuqtaning vagonga nisbatan qilgan harakatiga nisbiy harakat deyi­ladi. Uning vagon bilan birga yerga nisbatan qilgan harakatiga ko`chirma harakat deyiladi. M nuqtaning bevosita yerga nisbatan qilgan harakati murakkab harakat bo`ladi (125-rasm).

125-rasm
Ma’lum bir harakat qiluvchi D jism berilgan bo`lsin. OXO’Z - D jismga maxkam o`rnatilgan qo`zg`almas sistema. O, X, U, Z - qo`zg`almas koordinatalar sistemasi (126-rasm.) M nuqtaning qo`zg`aluvchi koor­dinata sistemasi koordinata sistemasiga nisbatan qilgan harakati­ga nisbiy harakat deyiladi.
Nuqtaning nisbiy harakatdagi tezligi va tezlanishiga shu nuqtaning nisbiy tezligi va nisbiy tezlanishi deyiladi.
Nuqtaning nisbiy tezligini bilan, nisbiy tezlanishini bilan belgilaydi. M nuqtaning qo`zg`aluvchi sistema bilan yoki D jism bilan birga qo`zg`almas sistemaga nisbatan qilgan harakatiga ko`chirma harakat deyiladi. M nuqtaning ko`chirma harakatdagi tezligi va tezlanishiga shu nuqtaning ko`chirma tezligi va ko`chirma tezlanishi de­yiladi. Nuqtaning ko`chirma tezlikni bilan

126-rasm.
ko`chirma tezlanishini bilan belgilaymiz. M nuqtaning bevosita qo`zg`almas koordinata­lar sistemasiga nisbatan harakati murakkab harakat yoki absolyut harakat deyiladi. Nuqtaning absolyut yoki murakkab harakatdagi absolyut tezlik, tezlanishini absolyut tezlanish deyiladi. Absolyut tez­likni bilan, absolyut tezlanishini bilan belgilaymiz.