Mavzu: Gorizontga qiya otilgan jism harakatini o‘rganish. (Laboratoriya ishi) Darsning maqsadi

Dars avvalida gorizontga qiya otilgan jism harakatini tavsiflovchi kattaliklar haqida tushuncha va ularni aniqlash to‘g‘risida qisqacha ma’lumot beriladi. Tajriba qurilmasi yig‘ilib, belgilangan tartibda bajariladi. Tegishli jadval to`ldirish uchun hozirlanadi.

Ishning nazariy asosi

Jismni son qiymati υ₀ ga teng bo‘lgan boshlang‘ich tezlik bilan gorizontga nisbatan biror α burchak ostida qiyalatib otaylik. Havoning qarshiligi hisobga olinmaganda sharcha og‘irlik kuchi ta’sirida harakatlanadi va u erkin tushadi, yani tezlanishi 9,8 m/s² ga teng bo‘ladi. Otilgan jismning harakatini kuzatganimizda u avval gorizontal yo‘nalishda otilgan nuqtasidan uzoqlashayotganligini hamda vertikal yo‘nalishda ko‘tarilayotganligini ko‘ramiz. Gorizontga qiyalatib otilgan jism bir vaqtning o‘zida gorizontal va vertikal yo‘nalishlar bo‘ylab harakatlanadi. Bu harakat trayektoriyasining ko‘rinishi 1-chizma keltirilgan.

Gorizontga qiyalatib otilgan jismning uchish uzoqligi l, maksimal ko‘tarilish balandligi h_max, to‘liq uchish vaqti t_u quyida keltirilgan ifodalar yordamida aniqlanadi:

(1) (2) (3)

Uchish uzoqligi l va qiya otilish burchagi α ma’lum bo‘lsa, (1) ifodaga ko‘ra jismning otilish tezligi quyidagicha hisoblanadi:

(4)