Mavzu: Gorizontal va qiya kon lahimlarini o’tishda burg’ulash portlatish ishlari (bpi) parametrlarini hisoblash

Amaliy mashg’ulot №15

Mavzu: Gorizontal va qiya kon lahimlarini o’tishda burg’ulash portlatish ishlari (BPI) parametrlarini hisoblash.

Ishning maqsadi: talabalarga gorizontal kon lahimlarini o`tishdagi burg’ulash portlatish ishlari, portlovchi moddalar va burg’ulash portlatish ishlari pasportini tuzishga boshlang’ich ma`lumotlarni o`rgatish.
Gorizontal kon laxmlarini o`tishda burg’ulash portlatish ishlari asosiy bosqich hisoblanadi. Burg’ulash portlatish ishlari “Burg’ulash portlatish ishlarida yagona xavfsizlik qoidalari” (EPB) va boshqa qoidalariga rioya qilgan holda olib boriladi.
Burg’ulash portlatish ishlarini olib borish uchun uchastka noziri tomonida “BPI” pasportini belgilangan me`yorlar asosida tuziladi va undan keyin korxonaning bosh muxandisi tomonidan tasdiqlanadi.
“Burg’ulash portlatish ishlari” pasporti quyidagi ketma-ketlik asosida ishlab chiqiladi;

1. 
   Portlovchi modda turi aniqlanadi va asoslanadi, inertsatsiyalash turi va inertsatsiyalash vositalari, portlovich moddaning solishtirma sarfi hisoblanadi yoki qabul qilinadi, shpurlar soni aniqlanadi, o`yuvchi shpur turini tanlash, shpurlarning umumiy uzunligi, portlovchi moddaning umumiy sarfi, har bir shpurdagi portlovi modda miqdori va boshq.
   
2. 
   Portlatish setkalarini ketma-ketligini hisoblash.
   
3. 
   Burg’ulash portlatish ishlari texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlari hisoblash.
   
4. 
   Burg’ulash portlatish ishlari olib borishda xavfsizlik tadbirlari va kov joy (zaboy)ning shamollatish sxemesi tuziladi.
   

Gorizontal kon lahimlarini o`tishda portlovchi modda patronlari (portlovchi modda turi) va burg’ulash koronkalarini tashlash aniq kon-texnik sharoitlar uchun portlatish ishlari texnologiyasidan tomonidan qabul qilgan usullardan foydalanib qabul qilinadi.
Shpurdagi patronlar sonini topish quyidagi formula orqali amalga oshiriladi:

Bu erda L – shpur uzunligi, m;
l – portlovchi modda patroni uzunligi, m;
- shpurlarni to`ldirish koeffitsienti;
SHpur chuqurligini quyidagi formula orqali aniqlaymiz:
, m
Uyuvchi shpurlar chuqurligini 20% kuprok qabul qilamiz:
, m
SHpurlarni umumiy soni quyidagicha aniqlanadi:

bu erda - lahimning ko`ndalang yuzasi, m²;
q – portlovchi moddaning solishtirma sarfi, kg/m³;
d – portlovchi modda patronining diametri, mm;
k - SHpurlardan foydalanish koeffitsienti; k=0.8
p – porlovchi moddaning gravimetrik zinchlik ( ammonit 6 jv):
p=1-1.2 g/sm³
YOrdamchi shpurlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bu erda N – shpurlarning umumiy soni;
- o`yuvchi shpurlar soni;
CHegarovchi shpurlar soni:

Bir marta portlatigan kon massasi hajmini aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi:

Bir marta portlatishga sarflanadigan portlavchi modda miqdori quyidagi formula orqali hisoblanadi:

Uyuvchi shpurlarga sarflanadigan portlovchi modda miqdorini aniqlash:

Xar bir qabul qilingan portlovich modda patronini og’irligini hisobga olagan holda o`yuvchi shpurlardagi patronlar soni aniqlanadi:

bu erda - qabul kilingan portlovchi modda patronining og’irligi, kg.
Qolgan shpurlarni har biridagi portlovchi modda miqdorini ainqlash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

Qolgan (chegaralovchi va yordamchi) shpurlardagi patronlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Bir tsikldagi shpurometr uzunligini aniqlash formulasi: