Mavzu: Gigroskopik namlikni aniqlash

Gigroskopik nam miqdorini aniqlash

• Gigroskopik nam miqdorini aniqlash
• Tuproqning qattiq qismi havodan bug’simon namni singdirib, uni o’zining zarralari sirtida mahkam ushlab turish xususiyatiga ega. Shu sababli havoda qurigan holatdagi tuproqda hamisha ma’lum miqdorda suv bo’ladi. Tuproqning havodagi namni singdirish xossasi gigroskopikligideb, shimilgan nam esa gigroskopik nam (G) deb ataladi. Tarkibidagi gigroskopik nam miqdori tuproqning mexanik tarkibiga undagi organik moddalar yoki turli tuzlarning miqdoriga bog’liq. Og’ir qumoq va soz tuproqlar qumli va qumloq tuproqlarga qaraganda havodan suvni ko’proq singdirib oladi. Chirindiga boy tuproqlarning shuningdek, sho’rlangan tuproqlarning ham gigroskopikligi yuqori bo’ladi. Gigroskopik suvni tuproq mahkam ushlab turgani uchun uni o’simliklar o’zlashtira olmaydi. Tuproqdan suvni chiqarib yuborish uchun uni termostatda 105 0C gacha qizdirish zarur. Gigroskopiklik ko’rsatkichidan tahlil natijalarini mutlaqo quruq tuproqqa hisoblash uchun foydalaniladi.

Ish tartibi: 1. Qopqoqli shisha (24-rasm) yoki alyuminiydan yasalgan stakancha og’irligi o’zgarmaydigan holatga kelguncha termostatda 105 0C da quritiladi va aniqligi 0,0001 g gacha bo’lgan analitik tarozida tortiladi. 2. Stakanchaga 1 mm li elakdan o’tkazilgan 3-5 g havoda quritilgan tuproq solinadi. Stakancha tuproq bilan analitik tarozida tortiladi. 3. Tuproq solingan stakancha ochiq holatda termostatda 100-105 0S da 3 soat quritiladi, keyin eksikatorda sovitilgach tarozida tortiladi. Og’irligining o’zgarmas doimiy bo’lishiga erishish uchun stakancha yana 2 soat quritiladi va tarozida tortib ko’riladi. Takror tortib ko’rilganda ular orasidagi farq 0,001 g dan oshmaydigan bo’lgunga qadar quritish davom ettiriladi. Gigroskopik namning miqdori quyidagi formula bilan hisoblab topiladi: , bu yerda -gigroskopik namning foiz miqdori; a- bug’lanib ketgan suvning og’irligi, g; b- mutlaqo quruq tuproqning og’irligi, g; 100-100 g tuproqqa nisbatan foizda hisoblash uchun. Havoda quritilgan tuproq tahlili natijalarini mutlaqo quruq tuproqqa hisoblash koeffisiyenti (K) ushbu formula yordamida aniqlanadi: .

•