Mavzu: Gidrostatik satx o’lchagichlar. Reja

Mavzu:Gidrostatik satx o’lchagichlar. Reja:

• Ochiq idishdagi suyuqlikni satxini Difmanometr bilan o’lchash
• Pyezometrik sath o’lchagichni ish prinspi
• Pyezometrik sath o’lchagichni metrologik tasnifi

Gidrostatik sath o’lchagichlar usti ochiq hamda bosim ostida boladigan idishlardagi turli suyuqliklar (jumladan, agressiv, tez kristallanuvchi va qovushqoq moddalar) sathini oichashda ishlatiladi. Gidrostatik sath o’lchagichlarda suyuqlik sathini o’lchash suyuqlik ustuni hosil qiladigan bosimni o’lchash bilan amalga oshiriladi, ya’ni: P = H p g , bu yerda: P — suyuqlik ustuni hosil qilgan bosim, Pa;

• Gidrostatik sath o’lchagichlar usti ochiq hamda bosim ostida boladigan idishlardagi turli suyuqliklar (jumladan, agressiv, tez kristallanuvchi va qovushqoq moddalar) sathini oichashda ishlatiladi. Gidrostatik sath o’lchagichlarda suyuqlik sathini o’lchash suyuqlik ustuni hosil qiladigan bosimni o’lchash bilan amalga oshiriladi, ya’ni: P = H p g , bu yerda: P — suyuqlik ustuni hosil qilgan bosim, Pa;
• H — suyuqlik sathi; m;
• p -suyuqlik zichligi, kg/m3;
• g — erkin tushish tezlanishi, m /s2. tenglama bosimni oichash asosida ishlaydigan sath olchagichlarni qurish mumkinligini ko‘rsatadi

Ochiq idishdagi suyuqlikni satxini Difmanometr bilan o’lchash sxemasi

Suyuqlikning gidrostatik bosimini difmanometr yordamida o’lchaydigan gidrostatik sath o’lchagichlar difmanometrik sath o’lchagichlar deb ataladi. Suyuqlikning gidrostatik bosimini havo bosimiga o‘zgartiruvchi gidrostatik sath o’lchagich pyezometrik sath o‘lchagich deb ataladi. Difmanometr bilan ochiq va yopiq idishlardagi suyuqliklar sathini, ya’ni bosim ostidagi, atmosfera yoki siyraklanish sharoitidagi suyuqliklar sathini o’lchash mumkin

• Suyuqlikning gidrostatik bosimini difmanometr yordamida o’lchaydigan gidrostatik sath o’lchagichlar difmanometrik sath o’lchagichlar deb ataladi. Suyuqlikning gidrostatik bosimini havo bosimiga o‘zgartiruvchi gidrostatik sath o’lchagich pyezometrik sath o‘lchagich deb ataladi. Difmanometr bilan ochiq va yopiq idishlardagi suyuqliklar sathini, ya’ni bosim ostidagi, atmosfera yoki siyraklanish sharoitidagi suyuqliklar sathini o’lchash mumkin

Bunday asboblarning ishlash prinsipi ikki suyuqlik ustunining gidrostatik bosimlar farqini oichashga, ya’ni idishdagi suyuqlik sathiga bogiiq bolgan o'zgaruvchan suyuqlik ustuni bosimini va solishtirish o’lchovi vazifasini bajaruvchi doimiy ustun bo‘yicha bosimlar farqini oichashga asoslangan. 1-rasmda ochiq idishdagi suyuqlik sathini difmanometr bilan o’lchash sxemasi ko'rsatilgan. 1 difmanometrning ikkala impulsli naychasi nazorat suyuqlik (agar u agressiv bolmasa) bilan toldiriladi. Difmanometr sezgir elementiga ta’sir etadigan P, va P2 bosimlar farqini o’lchaydi.

• Bunday asboblarning ishlash prinsipi ikki suyuqlik ustunining gidrostatik bosimlar farqini oichashga, ya’ni idishdagi suyuqlik sathiga bogiiq bolgan o'zgaruvchan suyuqlik ustuni bosimini va solishtirish o’lchovi vazifasini bajaruvchi doimiy ustun bo‘yicha bosimlar farqini oichashga asoslangan. 1-rasmda ochiq idishdagi suyuqlik sathini difmanometr bilan o’lchash sxemasi ko'rsatilgan. 1 difmanometrning ikkala impulsli naychasi nazorat suyuqlik (agar u agressiv bolmasa) bilan toldiriladi. Difmanometr sezgir elementiga ta’sir etadigan P, va P2 bosimlar farqini o’lchaydi.

Pyezometrik sath o’lchagichning prinsipial sxemasi.

Pyezometrik sath o’lchagichning prinsipial sxemasi 2- rasmda keltirilgan. Bu asboblar zichligi o ‘zgarmas suyuqlik ustunining bosimini oichashga mo’ljallangan. Suyuqlik ustunining bosimi uning balandligiga mutanosib ravishda o ‘zgaradi. Pyezometrik sathoichagichlar turli xil: agressiv, agressiv bolmagan va qovushqoqligi katta boigan suyuqliklarni ochiq yoki berk idishlardagi suyuqliklar sathini oichashda qolaniladi. Suyuqlik solingan idishga pyezometrik naycha 1 tushiriladi va uning ustki tomoni manometr 4 bilan parallel qilib havo yoki inert gaz manbayiga ulanadi. Unda havoning sarfi drossel 3 bilan cheklanib, rotametr 2 yordamida nazorat qilib turiladi.

• Pyezometrik sath o’lchagichning prinsipial sxemasi 2- rasmda keltirilgan. Bu asboblar zichligi o ‘zgarmas suyuqlik ustunining bosimini oichashga mo’ljallangan. Suyuqlik ustunining bosimi uning balandligiga mutanosib ravishda o ‘zgaradi. Pyezometrik sathoichagichlar turli xil: agressiv, agressiv bolmagan va qovushqoqligi katta boigan suyuqliklarni ochiq yoki berk idishlardagi suyuqliklar sathini oichashda qolaniladi. Suyuqlik solingan idishga pyezometrik naycha 1 tushiriladi va uning ustki tomoni manometr 4 bilan parallel qilib havo yoki inert gaz manbayiga ulanadi. Unda havoning sarfi drossel 3 bilan cheklanib, rotametr 2 yordamida nazorat qilib turiladi.

Idishdagi suyuqlik sathining berilgan H balandligida pyezometrik naychadan suyuqlik orqali chiqadigan havo pufakchalarining har sekundda bittadan chiqishi ta’minlangan boiishi kerak. Suyuqlik sathi ortsa, naychadagi bosim ortadi, undan chiqadigan pufakchalar soni kamayadi, suyuqlik sathi kamaysa, naychadan chiqadigan pufakchalar soni ortadi. Bosimning bunday o‘zgarishini manometr 4 o’lchaydi, manometr shkalasi suyuqlik sathiga muvofiq darajalangan boiadi.

• Idishdagi suyuqlik sathining berilgan H balandligida pyezometrik naychadan suyuqlik orqali chiqadigan havo pufakchalarining har sekundda bittadan chiqishi ta’minlangan boiishi kerak. Suyuqlik sathi ortsa, naychadagi bosim ortadi, undan chiqadigan pufakchalar soni kamayadi, suyuqlik sathi kamaysa, naychadan chiqadigan pufakchalar soni ortadi. Bosimning bunday o‘zgarishini manometr 4 o’lchaydi, manometr shkalasi suyuqlik sathiga muvofiq darajalangan boiadi.

Suyuqlik sathi tizimda barqarorlangan bosim bo‘yicha topiladi: P - Px = H p g bu yerda:

• Suyuqlik sathi tizimda barqarorlangan bosim bo‘yicha topiladi: P - Px = H p g bu yerda:
• Px — idishdagi suyuqliklar ustidagi bosim,
• P—Px bosim manometr 4 bilan topiladi. Suyuqlik sathini o’lchashda ma’lum sharoitlarda statik elektr toki paydo bolishi mumkin. Shuning uchun tez alangalanuvchi va portlash xavfi bor suyuqliklami nazorat qilishda inert gaz sifatida karbonat angidrid, azot, tutunli gazlar yoki maxsus pyezometrik sath o’lchagichlar ishlatiladi. Shu turdagi sathoichagichlar yer osti idishlarida, yonilgi ballast va boshqa sisternalarda, agressiv suyuqliklar va qator boshqa hollarda sathni o’lchash uchun keng qolaniladi. Bunday asboblar suyuqlikning doimiy zichligida ± 1,5 % aniqlik bilan o’lchaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1. Y u s u p b e k o v N . R . , M u h a m e d o v B. I . , G ‘u l o m o v S h . M. Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari. Texnika oliy o‘quv yurtlari uchun darslik.- Т.: ,,o’qituvchi“, 1997. — 704 b
• Y u s u p b e k o v N . R . , I g a m b e r d i y e v X . Z . , M a l i k o v A. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish asoslari. — Т.: ToshDTY, 2007. 237b
• A r t i k o v A. A., Mus ayev A . K . , Y u n u s o v 1.1. Texnologik jarayonlarni boshqarish tizimi: 0 ‘quv qo‘llanma. — Т.: TKTI, 2002.
• AIM.UZ
• ARXIV.UZ