Mavzu: Gess qonuni va undan kelib chiqadigan xulosalar Reja: Kirish: Asosiy qism: I

Issiqlik effektlarini hisoblashda Gess qonunining qo’llanilishi.

Termokimyoda termokimyoviy reaksiyalardan foydalaniladi. Termokimyo-viy reaksiyalar deb deb shunday reaksiyalarga aytiladiki, ularda issiqlik effektlari hamda reagentlarning molyar miqdorlari keltirilgan. Reaksiyaning issiqlik effekti reagentlarning tabiatiga va ularning agregat holatiga bog’liq bo’ladi. Shuning uchun termokimyoviy tenglamalarda moddalarning agregat holati (g), (s), (q) simvollari bilan belgilash qabul qilingan. Masalan, suvning hosil bo’lish termokimyoviy reaksiyasi quyidagi ko’rinishda yoziladi.

H2(g) + 1/2O2(g) = H2O(s) – 284,2 kJ/mol

Issiqlik effektini kJ/mol da reaksiyaning istalgan ishtirokchisiga nisbatan (1 mol H2O(s), 1 mol H2(g) yoki 1 mol 1/2O2(q) ga) olish mumkin.

Gess qonunidan foydalanib eksperimental usulda aniqlash imkoni bo’lmagan reaksiyalarning issiqlik effektlarini aniqlash mumkin.

Misol tariqasida mis (II) sulfatning gidratlanish reaksiyasi issikligini aniklashni ko’rib chiqaylik: CuSO4 + 5H2O = CuSO4•5H2O

Gidratlanish issiqligi deb 1 mol suvsiz qattiq tuzga tegishli miqdordagi kristallizasiya suvning biriktirib barqaror kristallogidrat hosil qilish jarayonida ajralib chiqqan issiqlikka aytiladi.

CuSO4•5H2O kristallogidratining hosil bo’lish issiqligini eksperi-mental usulda aniqlash qiyin. Chunki bu jarayonda turli tarkibdagi kristallogidratlar hosil bo’ladi. Agar dastlabki holat sifatida suvsiz CuSO4 tuzini olsak, u holda Cu2+ va SO42- gidratlangan ionlarini eritmada ikki xil yo’l bilan hosil qilish mumkin. Bevosita CuSO4 ni eritish va kristallogidrat hosil qilib so’ngra uni eritish yo’li bilan:

CuSO4 (ΔHm)1 Cu²⁺ + SO₄^2-