Mavzu: gazmotor kompressorlarni turlarini tanlash va hisoblash

№12 AMALIY MASHG‘ULOT
MAVZU: GAZMOTOR KOMPRESSORLARNI TURLARINI TANLASH VA HISOBLASH.

Bizga ma’lum, barcha gaz va gaz kondensat konlarining boshlang‘ich bosimi, magistral bosim bosimidan yuqori bo‘ladi. Aynan shu sababli gazni jo‘natishga tayyorlashda, gaz bosimi pasaytiriladi. Bu jarayon sovutish va suyuq fazani hosil bo‘lishi bilan kuzatilib boriladi. Gaz harorati va drossellashni aniqlash, gaz va suyuq fazaning tarkibi va miqdorini hamda gazni sovutishning texnologik hisoblashlarini aniqlash ham doimo nazorat qilib boriladi.

Drossel – effektni aniqlash. Bosim tushishiga bog‘liq holda ishlaydigan separatsion qurilmaning ishlashi gaz haroratining pasayishiga, ya’ni izoentalpik va izoentropik kengayishiga bog‘liq holda sodir bo‘ladi. Gazni izoentalpik drossellash asosan oddiy drossel qurilmada amalga oshiriladi.
Izoentropik gaz kengayishi, kengaytirilgan turbodetander mashinalari yordamida amalga oshiriladi. 0.102 MPa gacha drossel jarayonida gaz haroratining pasayishi drossel – effekti yoki Joul – Tomson koeffitsiyenti deb ataladi.
Drossel – effektning 2 ta turi mavjud: Differensial va integral.
Differensial drossel – effektda cheksiz kichik bosim o‘zgarishida gaz haroratining o‘zgarishi yuz beradi.
(12.1)
bu yerda: D_i – differensial drossel effekti, ⁰C/MPa
Amaliyotda doimo bosim o‘zgarishi yuz beradi. Buni integral drossel – effekt bilan ifodalaymiz.
(12.2)
Bu yerda: T₁, T₂ – Gazning drosseldan avval va keyingi harorati, ⁰С.
Р₁, Р₂ – Gazning drosseldan avvalgi va keyingi bosimi, MPa.
Ideal gaz uchun D_i = 0
12 – rasmda gazni drossellash jarayonini hisoblash diagrammasi berilgan bo‘lib, bu diagrammani E.Budagyan taklif etgan. Undan metanni entalpiya diagrammasini aniqlashda va boshqa uglevodorodlarni integral drossel – effektini aniqlash hisoblashda foydalaniladi. Quyida nazariyani mustahkamlash borasida masala keltiriladi.
1 – Masala:
Tabiiy gaz uchun drossel – effektini hisoblang. Boshlang‘ich gaz bosimini Р₁ = 16 MPa, boshlang‘ich harorati 39 ⁰С. Gazni Р₂ = 8 MPa gacha bosimini oshirishga qo‘yiladi.
Yechish:
Yuqorida keltirilgan nomogrammadan boshlang‘ich harorat va bosim qiymatlari aniqlab topildi. So‘ngra bu nuqta yaqin bosimning oxirgi izoentalpiya egri chizig‘i bilan parallel qilib o‘tkaziladi. Bu nuqta ordinatasidan harorat topiladi. U 10 ⁰С га тенг. (12.2) tenglamadan Р₁, Р₂, Т₁, Т₂ bog‘liqliklarni bilgan holda (Joul – Tomson koeffitsiyenti) yoki drossel – effekt, aniqlanadi.
(12.3)
Tabiiy gazlar uchun alohida Joul – Tomson koeffitsiyentini aniqlaymiz
(12.4)

Bu yerda: - 12 – rasmdan kelib chiqib olingan natijalar solishtirmasiga bog‘liq holda, tabiiy gaz bog‘liqliklari aniqlangan.

С_рсм–aralashmaning molyar issiqlik sig‘imi;
(12.5)