Mavzu: gazlarda ko‘chish xodisalari. Nomuvozanatli holat

Gazlarda diffuziya.

Biror hajmda gaz zichligi turlicha bo‘lib, OX o‘qi bo‘yicha kamayib borsin (3-rasm). Ya’ni S yuzaning chap tomonida
<> masofada ₁, o‘ng tomonida <> masofada ₂ bo‘lsin. Zichlik molekulalar konsentratsiyasi n₀ va bitta molekula massasi m bilan =n₀ m orqali bog‘langan. Demak S yuza orqali chapdan o‘ngga olib o‘tilayotgan kattalik  = m – molekula massasi bo‘ladi. Shuning uchun
n₀  = n₀ m =  (N) = (Nm) = M
Bularni umumiy ko‘chirish tenglamasiga qo‘yib, S yuza orqali chapdan o‘ngga t vaqt ichida olib o‘tilgan M massa miqodorini topamiz:
M =  D St (7)
Demak (7) ga binoan OX o‘qi bo‘yicha zichlik  kamayib borganda diffuziya tufayli S yuzadan o‘ngga tik ravishda olib o‘tilgan massa miqdori M zichlik gradienti ga Yuza kattaligi S ga va o‘tish vaqti t ga to‘g‘ri proporsional ekan. (7) tenglama diffuziya tenglamasi eki FIK konuni deyiladi. Proporsionallik koeffitsenti
D = (8)
ga diffuziya koeffitsenti deyiladi. Diffuziya koeffitsenti (7) ifodaga binoan zichlik gradienti /x = 1 kg/m⁴ bo‘lganda S = 1m² Yuzadan t=1c. Da olib o‘tilgan massa miqdoriga son jihatidan teng:
M = D. D ning birligi m²/s. <> < >, <> bo‘lganligi uchun diffuziya koeffitsienti gazning tabiatiga () va uning xolati ( va T) ga bog‘liq. Normal sharoitda kislorod uchun
<>=5 ^.10^-8 m, <> 5 ^.10² m/c va D  8 ^.10^-6 m²/s.
Diffuziya tabiatda va texnikada katta ahamiyatga ega.