Mavzu: Fuqarolik huquqida Fuqarolik huquqiy munosabatlar

Xulosa……………………………………………………………………...51
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………………….56
Mavzuga oid asosiy atamalarning qisqacha izohi………………………59

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov uqtirganidek, fuqarolik huquqlarini amalga oshirish va burchlarni bajarish vaqtida fuqarolar va tashkilotlar davlatimiz bozor iqtisodiyotini shakllantirish sharoitida qonunlarga va normativ huquqiy hujjatlarga nisbatan chuqur hurmat hissini tarbiyalash alohida ahamiyatga egadir¹.

Fuqarolik huquqiy munosabat deb, shaxslar o'rtasida bo'ladigan va fuqarolik-huquqiy normalar bilan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatga aytiladi. Shaxslar (fuqarolar va yuridik shaxslar) o'rtasida tuziladigan oldi-sotdi, mahsulot yetkazib berish, biron-bir ishni bajarish, ijara, qarz to'g'risidagi shartnomalar fuqarolik-huquqiy munosabatlar jumlasiga kiradi. Fuqarolik huquqiy munosabatlar – amaldagi huquqiy madaniyatning muhim elementi bo'lib hisoblanadi. Yuridik adabiyotlarda fuqarolik huquqiy munosabatlar huquq normalari bilan tartibga solingan ijtimoiy munosabatlardir, degan fikr keng tarqalgan va qo'llaniladi. Binobarin, fuqarolik huquqiy munosabat, birinchi navbatda, yuridik normalarni amalga oshirishning huquqqa amal qilishning natijasidir. Aynan fuqarolik huquqiy munosabatlar orqali huquq «yashaydi», amal qiladi. Huquq sub'yektlarining huquqiy imkoniyatlari va yuridik majburiyatlarini amalga oshirishning haqiqiy manzarasini aynan fuqarolik huquqiy munosabatlarning yuzaga kelishi ko'rsatadi. Fuqarolik huquqiy munosabatlar sub'yektlarining huquqiy pozisiyasi va mo'ljallari, yuridik sohadagi tashabbuslari va faolliklari, hatti-harakatlari yuridik shakllarini bilish darajasi jamlanib, bu sub'yektlarning huquqiy madaniyatini belgilaydi.

Fuqarolik huquqiy munosabatlar qonun munosabatlaridir. Zotan avvalo fuqarolik huquqiy munosabatlar ijtimoiy munosabatlarning tarkibiy qismi bo'lib hisoblanadi. Chunki huquq davlat darajasida umumlashtirilgan irodaning normativ ifodasi bo'lib, u hayotning o'zida shakllanadi, vujudga keladi, aytaylik, sudyaning faoliyati huquq yaratadi. Bu hol davlat hukmronligini susaytiradi. Iqtisodiyotga davlat aralashuvini cheklaydi. Hokimiyat bo'linishi prinsipiga keng yo'l olib, sudyaning yuksak rolini ta'minlashga xizmat qiladi. Ayniqsa, sud-huquq tizimini isloh qilish va yanada liberallashtirish jarayonida alohida ahamiyat kasb etadi.

Shuni ham alohida qayd etish lozimki, mustaqillik yillari O'zbekiston Respublikasida demokratik davlatni faol qurish. Uning siyosiy-huquq konsepsiyasini ishlab chiqish davri sifatida o'z ahamiyatiga ega.

Fuqarolik huquqiy munosabatlar, ijtimoiy-foydali yoki salbiy yuridik fakt natijasida yuzga kelganligiga qarab, jamiyat huquqiy madaniyatining ko'rsatkichi bo'ladi. Aytaylik, oila qonunlarida mustahqamlanga nikohdan o'tish imkoniyati kamdan-kam hollarda aniq huquqiy munosabatlarda amalga oshadi va amaliy ifodasini topadi. Bu jamiyat huquqiy madaniyatining nafaqat yuridik, balki ijtimoiy qadriyat bo'lgan mazkur normani ham qabul qilmaganligidan dalolat beradi. Anir ushbu normani keng qo'llash er-xotini o'rtasida janjalning oldini olishga, ular bo'yicha uzoq davom etuvchi tortishuvlarga yo'l qo'ymaslikka, ayrim hollarda esa ajralishlar negizida sodir etilayotgan jinoyatlarning oldini olishga imkon bergan bo'lardi.