Mavzu: Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olishning umumiy tartibi. Reja

Mavzu: Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazib olishning
umumiy tartibi.
Reja:
1. Shaxta maydonini ochish.
2. Shaxta maydonini qazishga tayyorlash.
3. Shaxta maydonini qazib olish ishlari.

Kalit so’zlar: Rudnik, shaxta, konni ochish, tayyorlash yoki tayyorlash ishlari, qazib olish

Foydali qazilma konlarini qazib olish uchun konchilik korxonasi
tuziladi, uning tarkibiga rudnik, shaxta, karer va ba'zan boyitish fabrikasi
ham kiritiladi.
Rudnik - maxsus hujjat bilan ajratilgan yer usti va yer osti uchastkasida
joylashgan, konni qazib oluvchi konchilik korxonasi bo'lib, bitta yoki bir
nechta ishlab chiqarish birligi - shaxtalar, shtolnyalar, karerlar va xizmat
ko'rsatuvchi yordamchi sexlardan iborat bo'lgan konchilik korxonasiga
aytiladi. Rudnik korxona sifatida yagona ma'muriy-texnikaviy boshqarmaga
ega.
Shaxta - konchilik korxonasining mustaqil ishlab chiqarish birligi
bo'lib, yer osti usulida unga ajratilgan yer uchastkasi yoki uning bir qismida
foydali qazilmalarni qazib olish ishlarini amalga oshiradi.
Konning bir qismini rudnik shaxta yoki karer qurish uchun ajratilgan
maydonini tegishlicha rudnik, shaxta yoki karer maydoni deb aytiladi.
Ayrim holda rudnik maydoni bittagina shaxta maydonidan iborat bo'lsa,
u holda shaxta va rudnik haqidagi tushuncha bir xil bo'ladi.
Konni ochish deb, yer yuzasidan ochuvchi kapital kon lahimlarini ruda
tanasini hamma chuqurligiga yoki uning bir qismiga o'tqazib tayyorlovchi
lahimlar o'tishga imkoniyat yaratilishiga aytiladi. Ochuvchi lahimlar bular
shaxta stvollari, stvol oldi lahimlari, kvershlaglar, shtolnya, kapital ruda
tushuruvchi lahimlar va boshqalar — qazib olingan foydali qazilmalarni,
noruda yondosh jinslarni, transport vositalarida yer ostidan yer yuzasiga
chiqarish, ishchi-xizmatchilarni, olib kelish uchun, uskunalarini,
materiallarni ishlaydigan ish joyiga yetqazish, kon lahimlarini shamollatish,
shaxtadagi yer osti suvlarini chiqarish va boshqa maqsadlar uchun xizmat
qiladi.