Mavzu: Foydalanuvchilar interfeysi uchun jihozlar

Mavzu: Foydalanuvchilar interfeysi uchun jihozlar.

Reja:

• Foydalanuvchi interfeysi qurilmalari.
• Sozlash turlari.
• Sozlash vositalari.
• Algoritmni bajarish yo‘llarini nazorat qilish.

Kompyuter ishlashi uchun apparatli (Hardware) ta’minotdan tashqari dasturiy (Software) ta’minot ham muhim ahamiyatga egadir. Kompyuter tizimini tashkil etuvchi bu ikki vositaning o‘zaro aloqasi interfeys deyiladi. Interfeys bir necha turga bo‘linadi, ya’ni: apparatli interfeys; dasturiy interfeys; apparatli-dasturiy interfeys. Apparatli interfeysni kompyuter qurilmalarini ishlab chiqaruvchilar ta’minlaydi. Dasturiy ta’minot bilan apparatli ta’minot o‘rtasidagi mutanosiblikni operatsion sistema boshqaradi. Kompyuterli tizim samarali ishlashi uchun apparatli va dasturiy ta’minotdan tashqari foydalanuvchi qatnashadi. Foydalanuvchi kompyuterda ishlashi jarayonida uning apparatli ta’minoti bilan ham, dasturiy ta’minoti bilan ham aloqada bo‘ladi. Insonning dastur bilan va dasturning inson bilan muloqatga kirishish usuli foydalanuvchi interfeysi deyiladi. Dasturlar xilma-xil bo‘lgani uchun ularning interfeysi ham turlicha bo‘ladi. Foydalanuvchi interfeysini xususiyatlariga ko‘ra bir nechta turga ajratish mumkin. Dasturning ishlash muhitiga qarab, dastur nografik yoki grafik interfeysga ega bo‘ladi.

Foydalanuvchi interfeysi apparatlari ikkita qurilma guruhidan iborat. Birinchi guruh - nazorat uskunalarini ta'minlovchi foydalanuvchi kirish qurilmalari. Ikkinchi guruh - foydalanuvchi uchun chiqish moslamasi.

Kiritish qurilmalari:

belgilarni kiritish qurilmalari:

klaviatura ;

Kiritish qurilmalarini muvofiqlashtirish:

sichqoncha ,

joystick ,

nur qalam ,

sensorli ekran ;

boshqa qurilmalar:

mikrofon .

Chiqarish qurilmalari:

belgili va grafikli:

video karta ,

displey ,

video ko'zoynaklar ,

bosib chiqarish qurilmasi ( printer );

ovoz qurilmasi:

mikrofon,

quloqchin.

Kiritish qurilmalari. Bu qurilmalar biror narsa(rasm, yozuv, komanda, video, ovoz)larni kompyuterga kiritish uchun ishlatiladi. Klaviaturani xam shu guruhga kiritish mumkin, lekin u periferik qurilma emasda. Bu guruhga quyidagi qurilmalar misol bo'la oladi: trekbol, skaner, raqamli fotoapparat, kodlovchi qurilma, shtrix-kodlarni o'quchi qurilmalar, mikrofon,…

Chiqarish qurilmalari. Biror narsa(rasm, matn, ovoz,..)ni kompyuterdan chiqarish uchun ishlatiladi. Bu guruhga quyidagilar misol bo'la oladi: printer, plotter, naushnik, kolonka, sambufer,…

Saqlash qurilmalari. Bu qurilmalar ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Vinchester, kompyuter ichida joylashgani va asosiy qurilmasi bo'lgani uchun periferik qurilmaga kirmaydi. Bu guruhga quyidagilar misol bo'la oladi: qo'shimcha qattiq disklar, CD-DVD disklar, fleshkalar, floppi disketalar, disk massivlari,…

Tarmoq qurilmalari. Bu qurilmalar tarmoq qurish uchun ishlatiladi. Tarmoq topologiyalariga qarab bu qurilmalar tanlanadi. Misol qilib, tashqi modem qurilmalari, tarmoq adapterlari,...

Klaviatura – kompyuterga buyruq va axboratlarni kiritish qurilmasi. Tugmalari soniga ko’ra ctandart (84) va kengaytirilgan (101) klaviaturalari mavjuddir. Bundan tashqari, klaviyaturalar lotin harflarining joylashuviga ko’ra ham farqlanadi: amerika va angliya standarti –QWERTY, fransuz standarti-AZERTY.

Foydalanuvchi tomonidan kompyuterga axborot kiritish uchun mo'ljallangan.

Standart klaviaturalar 101 yoki 102 tugmadan iborat bo’lib, undan tashqari hozirda chiqayotgan multiklaviaturalar ham bor. Standart klaviatura bilan multiklaviaturaning farqi multiklaviaturada qo’shimcha tugmalar mavjudligidir (ovoz tugmasi, kalkulyator chaqirish tugmasi, intеrnеt va e-mail kabilar mavjud).

Sichqoncha – kompyutеrga axborot kiritishni va murakkab dasturlar bilan ishlashni еngillashtiruvchi qurilma. Albatta, barcha dasturlar sichqoncha bilan ishlashga mo’ljallangan emas, lеkin shunday dasturlar borki, ularning ishini sichqonchasiz boshqarish juda qiyin (masalan, tasvir muqarrirlari bilan ishlaganda). Odatda sichqoncha tugmasining soni ikki va uchta bo’ladi. Ikki tugmali sichqonchaning chap tugmasi Enter tugmasi vazifasini, o’ng tugmasi esa Esc tugmasi vazifasini bajaradi (o’ng qo’lda ishlovchilar uchun).7856

Uch tugmalilarda o’ng va chap tugmachalar yuqoridagi vazifalarni, o’rtadagi tugmacha esa to’ldiruvchi Enter tugmasiday ishlaydi.