Mavzu: Fosfor va uning xossalari

T.K.5-Milliy va umummadaniy kompetensiyasini shakllantirish

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarning Kimyoviy reaksiya turlarini .tushuntira olish malakalarini mustahkamlash.

T.K.3-O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasini shakllantirish

T.K.6-Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish

Dars jihozi: kimyoviy elementlar davriy sistemasi,

Dars turi: umumlashtiruvchi yangi bilim beruvchi

Dars usuli: an’anaviy

I Tashkiliy qism a) salomlashish b) davomadni aniqlash d) siyosiy daqiqa

Dars bosqichlari va vaqt taqsimoti:
1	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2	O‘tilgan mavzuni esga solish;uyga vazifani so`rash	10 daqiqa
3	Yangi mavzuni yoritish:	15 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	10 daqiqa
5	Darsga yakun yasash va baholash	5 daqiqa
6	Uyga vazifa	2 daqiqa

II.Yangi darsni rejasi.

1. 
   Birikish reaksiyalari.
   

2. Parchalanish reaksiyalari

3.Almashininsh reaksiyalari.

4. O`rin olish reaksiyalari.

III. Yangi darsning bayoni.

Kimyoviy reaksiyalar turli belgilar asosida sinflanadi. Kimyoviy reaksiyalar reaksiyaga

kirishayotgan dastlabki moddalar (reagentlar) va reaksiya mahsulotlari sonining o‘zgarishi asosida hamda energiya yutilishi yoki chiqishiga qarab sinflanadi. Dastlabki reagentlar va mahsulotlar sonining o‘zgarishi asosida quyidagi tiplarni ajratishimiz mumkin:

1.Birikish reaksiyalarida ikki yoki undan ortiq moddadan bitta yangi modda olinadi:

A + B +... = C+ ….. 2H₂ + O₂ = 2H₂O; CaO + CO₂ = CaCO₃;

2. 
   Parchalanish reaksiyalarida bir moddadan bir necha yangi modda hosil bo‘ladi:
   

C = A + B +….; 2H₂O = 2H₂ + O₂;  CaCO₃ = CaO + CO₂.

3. O‘rin olish reaksiyalarida oddiy modda murakkab moddaning tarkibiy qismi o‘rnini oladi,

natijada yangi oddiy va murakkab moddalar hosil bo‘ladi:

A B + C = A C + B; Zn + 2HC1 = ZnCl₂ + H₂; Fe + CuSO₄ = FeSO₄ + Cu.

4.Almashinish reaksiyalarida murakkab moddalarning tarkibiy qismlari o‘zaro o‘rin almashadi: A B + C D = A D + B C; A B + C D = A D + B C; NaOH + HCl = NaCl + H₂O; 

BaCl₂ + Na₂SO₄ = BaSO₄ + 2NaCl.

Kimyoviy reaksiyalarning davomida issiqlik (energiya) chiqishi yoki yutilishiga qarab ham

ekzotermik va endotermik reaksiyalarni farqlash mumkin. Kimyoviy reaksiyalarda ajralib chiqadigan energiya kimyoviy energiya deb ataladi.