Mavzu: Fonetika. Nutq a’zolari, aрparati. Artikulyatsiya. Tilning fonetik vositalari. Reja

Lingvistik

• Lingvistik
• (ma`no) jihatdan. Nutq tovushlarini birlashtiruvchi yoki ularni farqlovchi belgilari haqida ma`lumot berildi. Tovushlarning ma`no (funksional) tomoni deyilganda ularning so`zda ma`no farqlash xususiyati tushuniladi. Masalan: bir, bor, bar, bo`r kabi so`zlar uch tovushdan tashkil topgan bo`lsa ham e, u, a, o, o`, kabi unlilar ma`no farqlaydi, demak ular fonema sanaladi. Tovushlarning so`zda ma`no farqlovchi xususiyati fonema uchun asosdir.
•  

Nutq tovushlarini hosil qilishda ishtirok etadigan a`zolar nutq a’zolari deb yuritiladi

So‘z ma’nolarini ajratish, chegaralash uchun xizmat qiladigan vositalar fonetik vositalar sanaladi. Bunday vositalarga quyidagilar kiradi.

So‘z ma’nolarini farqlashga xizmat qiladigan fonemalar xususida yuqorida fikr yuritildi. Lug‘at tarkibidagi barcha so‘zlar, grammatik shakllar ana shu fonemalarining ma’lum tartibda ketma-ket joylashishi orqali shakllanadi. Ayrim hollarda o‘xshash bo‘lgan (omonim) so‘zlarning ma’no va grammatik shakllarini farqlashda urg‘u (leksik urg‘u) fonetik vosita bo‘lishi mumkin.

• So‘z ma’nolarini farqlashga xizmat qiladigan fonemalar xususida yuqorida fikr yuritildi. Lug‘at tarkibidagi barcha so‘zlar, grammatik shakllar ana shu fonemalarining ma’lum tartibda ketma-ket joylashishi orqali shakllanadi. Ayrim hollarda o‘xshash bo‘lgan (omonim) so‘zlarning ma’no va grammatik shakllarini farqlashda urg‘u (leksik urg‘u) fonetik vosita bo‘lishi mumkin.