Mavzu: Faoliyatdan tashqari vaqtda badiiy adabiyotlardan samarali foydalanish

KATTA GURUH

„Bolalar bog’chasida ta’lim-tarbiya dasturi" katta guruhbolala-rida badiiy-adabiy asarlarning mazmunini idrok etishda ifodali vositalarning ayrim xususiyatlarini aniqlay (seza) olishga o’rga-tishni vazifa qilib qo’yadi.

Katta guruh bolalari badiiy asarlar mazmunining ayrim xusu-siyatlarini, mazmunining ifodaliligini chuqurroq tushunib olish qobiliyatiga ega. Bu yoshdagi bolalar adabiy asar janrlarini farq-lay oladilar- Ular poeziya bilan prozani bir-biridan yengil ajrata oladilar. Tarbiyachi mashg’ulotni muqaddima suhbatidan (asar mazmu-niga yaqin mavzuda), asar mazmuniga taalluqli rasmni ko’rsatib, u haqda suhbat o’tkazish, bolalarning shaxsiy tajribalariga tayanib suhbat o’tkazish bilan boshlashi mumkin. Ertakni o’qib bergandan so’ng, u tahlil qilinadi.Tahlilni shunday o’tkazish kerakki, bola-lar asarning g’oyaviy mazmunini chuqur tushunib olsinlar.

Masalan, Sh. Perroning „Qizil Shapkacha'" ertagi hikoya qilib berilgach, quyidagi savollarni berib, javob olish kerak: „Hozir men sizlarga qaysi ertakni hikoya qilib berdim? Nima uchun siz uni ertak deb o’ylaysiz? Bu ertaqda nima haqida hikoya qilinadi? Bu ertakdagi qaysi qahramon sizga nimasi bilan yoqdi? Qizil Shapkachani qanday qizcha desa bo’ladi? Bo’rini-chi? Qani eslang-lar-chi, bu ertak qanday boshlanib, qanday tamom bo’ladi? Orangiz-dan kim Bo’rining Qizil Shapkachani yemoqchi bo’lganidagi o’zaro savol-javobni eslab qoldi, kim uni aytib bermoqchi?"

Bunday savollar bolalar tomonidan asarning g’oyaviy mazmuni-ni tushunishga va ertak qahramonlarining xarakterlarini, asar-ning badiiy ifoda vositalarini bylib olishga yordam beradi. Bola-larni hikoya janrlari bilan tanishtirish jarayonida asarlarni bun-day tahlil qilish tasvirlanayotgan voqealarning jamiyatdagi ahamiyatini, qahramonlarning o’zaro munosabatlarini ochib berish-ga yerdam beradi. Asar o’qib yoki hikoya qilib berilgach, bolalarga beriladigan savollar asarning g’oyaviy mazmunini aniqlashga, uni tushunishga yordam berishi, qahramonlarningxatti-harakatlarini baholay olishga o’rgatishi kerak.

Masalan, o’zbek xalq ertaklaridan „Zumrad va Qimmat" ertagi hikoya qilib berilgach, bolalarga quyidagi savollarni berish mum-kin: „Bu ertaqdagi qaysi qahramon sizga yeqdi? Zumrad haqida nimadeyish mumkin? Qimmatni qanday qizdeyish mumkin? Nima uchun kampir Zumradga qimmatbaho sovg’alar beribdi? Nima uchun kampir Qimmatdan judayam xafa bo’libdi? Qimmat va uning onasi qanday jazolanibdi?"