Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

Mavzu bo‘yicha nazorat savollari:
1. Din nima? Uning qanday ta’riflarini bilasiz?
2. Dinning kelib chiqishi haqida qanday qarashlarni bilasiz?
3. Dinshunoslik fani qachon paydo bo‘lgan va nimalarni o‘rganadi? 
4. Dinshunoslik fanining predmeti va vazifalari nimalardan iborat?
5. “Dinshunoslik” fanining asosiy maqsadi nimalardan iborat?

---

6. Dinni o‘rganishda qanday yondoshuv turlarini bilasiz?
7. Dinning qanday ildizlari mavjud?
8. Dinlarni qanday tasnif qilsa bo‘ladi?.
9. Din jamiyatda qanday vazifa(funksiya)larni bajaradi?
10. Dinning paydo bo‘lishi haqida tadqiqotchilar qanday fikrlar bildirishgan?
11. Dinshunoslik fanining boshqa fanlar bilan qanday aloqadorligi mavjud?
12. Dinning komil insonni tarbiyalashda qanday axamiyati bor?
Adabiyotlar:
1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. T.: «O‘zbekiston», 2016.
2.«Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining
Qonuni (yangi tahriri) // O‘zbekistonning yangi qonunlari, № 19.T.,Adolat, 1998.
3. Abdusamedov A.E. Dinlar tarixi. -Toshkent: UzMU, 2004. -208 b.
4. Yuldoshxujaev X., Raximjonov D., Komilov M. Dinshunoslik (ma’ruzalar matni).
- Toshkent: ToshDSHI nashriyoti, 2000.
5. Muminov A. va boshk. Dinshunoslik (darslik). -Toshkent: «Mehnat», 2004.
6. Ochildiev A. va boshkalar. Dinshunoslik asoslari (ukuv kullanma). - Toshkent:
“Toshkent islom universiteti” nashriyot matbaa birlashmasi, 2013.
7. Xasanov A. va boshkalar. Islom tarixi (darslik). - Toshkent: Toshkent islom
universiteti matbaa-nashriyot birlashmasi, 2008.
10-mavzu.
 Global korrupsiya ijtimoiy - madaniy inqiroz oqibati
 
Reja
1. Korrupsiya tushunchasining ma’nosi va tarixiy ildizlari.
2. Korrupsiyaga sabablari va shakllari,turlari.
3. O’zbekistonda korrupsiyani bartaraf etish mexanizmlari . 
Korrupsiya
–– bu jamiyatni turli yo‘llar bilan iskanjaga oladigan dahshatli illatdir.
Mazkur illat demokratiya va huquq ustuvorligi asoslariga putur yetkazadi, inson huquqlari
buzilishiga olib keladi, bozorlar faoliyatiga to‘sqinlik qiladi, hayot sifatini yomonlashtiradi
va odamlar xavfsizligiga tahdid soladigan uyushgan jinoyatchilik, terrorizm va boshqa
hodisalar ildiz otib, gullashi uchun sharoit yaratib beradi. Ta’kidlab o‘tish o‘rinliki, ushbu
zararli hodisa katta va kichik, badavlat va kambag‘al bo‘lishidan qat’iy nazar, barcha
mamlakatlarda uchraydi. Ushbu zararli illatni bartaraf etish bo‘yicha jahon hamjamiyati
tomonidan bir qator samarali ishlar amalga oshirilayotgan bo‘lsada, hanuzgacha u bartaraf
etilmayapti. Biz quyida korrupsiyaning tarixiy ildizlariga va unga qarshi kurashish xususida
fikr yuritmoqchimiz.
Korrupsiya (lot. 
Corrumpere — buzmoq
) termini odatda mansabdor shaxslar tomonidan
unga berilgan mansab vakolatlari va huquqlardan o‘zlarining shaxsiy manfaatlarini ko‘zlab
qonunchilik va ahloq qoidalariga zid ravishda foydalanishini anglatadi. Ko‘p hollarda bu
atama siyosiy elitadagi byurokratik apparatga qarata ishlatiladi. Korrupsiya ko‘plab
davlatlarning jinoyat va ma’muriy qonunchiligi bilan huquqqa qarshi harakat sifatida ta’qib
qilinadi. Makroiqtisodiy va siyosiyiqtisodiy tadqiqotlar, korrupsiya — davlatlarning
iqtisodiy o‘sishi va rivojlanishiga ulkan to‘siq ekanligini ko‘rsatdi. Korrupsiyaning tarixiy
o‘zaklari juda juda qadimga borib taqalib, bu hol qabilada ma’lum mavqega ega bo‘lish
uchun qabila sardorlariga sovg‘alar berish odatidan kelib chiqqan deb taxmin qilinadi. O‘sha
davrlarda bu normal holat sifatida qabul qilingan. Biroq davlat apparatining
murakkablashuvi va markaziylashuvi korrupsiyaning davlat rivojlanishiga katta to‘siq

---

ekanligini ko‘rsatdi. Korrupsiyaga qarshi kurashgan birinchi davlat sifatida qadimgi Shumer
davlati tan olinadi. Qadimgi davlatlarni ayniqsa huquqni muhofaza qiluvchi organlarning
poraxo‘rligi qattiq tashvishga solganligi bizgacha saqlanib qolgan manbalardan ma’lum.
Chunki bu holat davlatning obro‘siga juda qattiq putur yetkazardi. Dunyoning yyetakchi
dinlarida ham birinchi navbatda huquqni muhofaza qiluvchi organlarning poraxo‘rligi qattiq
qoralanadi. Jumaladan, Injilda “Sovg‘alarni qabul qilma, chunki sovg‘a ko‘rni ko‘radigan
qiladi va haqiqatni o‘zgartiradi” deyilgan bo‘lsa, Qu’roni Karimda “Boshqalarning mulkini
nohaq yo‘l bilan olmangiz va boshqalarga tegishli bo‘lgan narsalarni olish uchun o‘z
mulkingizdan hokimlaringizga pora qilib uzatmangizlar” deyilgan.
XVIII asrning ikkinchi yarmiga kelib jamiyat davlat boshqaruv apparatining ish sifatiga
toboro ko‘proq ta’sir ko‘rsata boshladi. Bu o‘sha davrda qabul qilingan bir qator qonun
hujjatlarida o‘z aksini topgan. Jumladan, 1787 yilda qabul qilingan AQSH Konstitutsiyasida
pora olish AQSH Prezidentini impechmentga tortish mumkin bo‘lgan ikki jinoyatning biri
sifatida ko‘rsatib o‘tilgan. Siyosiy partiyalarning vujudga kelishi va ularning mamlakat
hayotidagi o‘rnining oshib borishi XIX-XX asrlarda rivojlangan davlatlarda korrupsiyaning
dunyoning boshqa mamlakatlariga nisbatan ancha kamayishiga olib keldi. Ushbu illatni
tadqiq qilgan bir qator yirik mutaxassislar quyidagi faktorlarni korrupsiyani yuzaga
keltiruvchi omillar sifatida ko‘rsatadi.