Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

5
Mantiq bilish
nazariyasining
tadqiqot
obyekti.
Tafakkur mantiqiy fikrlash asosi. Mantiqning
kommunikativ, ma’rifiy, madaniy jihatlari. SHarq va
G‘arb mutafakkirlarining mantiqiy qarashlari. Dialektik
mantiq. Formal mantiq. Matematik mantiq. Tafakkur va til
mutanosibligi. To‘g‘ri fikrlashda so‘z va tilning
ahamiyati. Tushuncha, xukm va xulosaning fikr teranligini
ta’minlashdagi roli. Tushuncha va uning turlari. Mavhum
va konkret tushunchalar. Tushunchalarni ta’riflashning
turlari. Xukmning fikr yo‘nalishini belgilashdagi roli.
Murakkab xukmlar. Xulosa chiqarishning tuzilishi va
turlari. Induktiv va deduktiv xulosa chiqarish. Tanqidiy
tafakkurning mantiqiy xulosa chiqarishdagi roli. Sillogizm
nazariyasi. Isbotlash va rad qilishda dalillarning o‘rni.
Argumentlash (dalillash)ning mantiqiy xulosa
chiqarishdagi ahamiyati. Modal mantiq qoidalari. Mantiq
2

---

va ritorika. Mantiqiy semantika. Fikr va harakat mantig‘i.
6
Jamiyat va
inson falsafasi. 
Jamiyat tushunchasi va uning strukturasi. Jamiyat
haqidagi falsafiy ta’limotlar tarixi. Jamiyat paydo
bo‘lishining ilmiy, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ma’naviy
omillar. Bozor munosabatlari va tadbirkorlikning tarixiy
tiplari. Ishlab chiqarish kuchlari va ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlar, mulk va mulkchilik dialektikasi. Jamiyatda
urug‘, qabila, elat, millat, davlat boshqaruvining o‘rni.
Fuqarolik jamiyati institutlari. Jamiyat rivojiga tarix
falsafasi nuqayi nazaridan yondashuvlar. Tarixning
mazmuni va yo‘nalishlari. Tarix haqidagi
konsepsiyalarning gnoseologik ontologik va aksiologik
yo‘nalishlari. Tarixda shaxsning roli. Tarixda inson
taqdiri. Ziyolilarning modernizatsiya davridagi vazifalari.
Sivilizatsiya tushunchasi va uning tiplari. Falsafa tarixida
sivilizatsiyaga turli yondashuvlar tasnifi. Sivilizatsiyaning
asosiy elementlari: siyosat, madaniyat va iqtisodiyot.
Madaniyat va sivilizatsiya mutanosibligi. Ijtimoiy, siyosiy
va huquqiy madaniyat: an’anaviy, diniy, kontinental
evropacha, anglosaksoncha huquqiy tizimlar tiplari.
Huquqiy va siyosiy madaniyatning tiplari.
O‘zbekistondagi siyosiy madaniyatning yo‘nalishlari.
Texnologik madaniyatning paydo bo‘lishi va rivojlanishi.
Madaniyatda texnikaning obrazi va funksiyasi. Ommaviy
madaniyatning shakllanish tarixi. Submadaniyat,
popmadaniyat, ekran madaniyatining tasnifi. Ommaviy
madaniyatsizlik. Ma’naviy regress va uning ijtimoiy
sabablari. Madaniy faoliyat va madaniy ehtiyojlar
uyg‘unligi. Elitar madaniyat va individual madaniyat.
Dunyo xalqlari madaniyatidagi umumiylik va farqlar.
Inson, shaxs, individ, individuallik tushunchasi. Falsafa
tarixida inson mohiyatiga oid qarashlar tasnifi.
Irratsionalizm ong haqida. Gillozoizm ta’limoti. Antrop
kosmologik tamoyil. Ongning tabiati, strukturasi va
funksiyalari. Z.Freyd ongsizlikning tabiati haqida.
Ijtimoiy jarayonlarda onglilik va ongsizlikning namoyon
bo‘lishi. Individual ong va ijtimoiy ong borlig‘i. Til, ong
va tafakkur imkoniyatlari. Klipli tafakkur va texnologik
taraqqiyot. Insonga oid teotsentrik yondashuvlar. Insonga
nisbatan 
biologizatorlik va sotsiologizatorlik
konsepsiyalari. Falsafiy antropologiyaning predmeti va
vazifalari. Falsafiy antropologiya va elitologiyaning
uyg‘unligi. Elitologiyaning yo‘nalishlari. Hayotning
ma’nosi va unda insonning vazifasi. Evgenika va bioetika.
Hayotni tark etish bosqichlari. Suitsid, parasuitsid,
2

---

evtanaziya va uning shakllari, esxatologiyaning mohiyati.