Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

5
Mantiq bilish
nazariyasinin
g tadqiqot
obyekti.
Tafakkur mantiqiy fikrlash asosi. Mantiqning kommunikativ,
ma’rifiy, madaniy jihatlari. SHarq va G‘arb mutafakkirlarining
mantiqiy qarashlari. Dialektik mantiq. Formal mantiq. Matematik
mantiq. Tafakkur va til mutanosibligi. To‘g‘ri fikrlashda so‘z va
tilning ahamiyati. Tushuncha, xukm va xulosaning fikr teranligini
ta’minlashdagi roli. Tushuncha va uning turlari. Mavhum va
konkret tushunchalar. Tushunchalarni ta’riflashning turlari.
Xukmning fikr yo‘nalishini belgilashdagi roli. Murakkab
xukmlar. Xulosa chiqarishning tuzilishi va turlari. Induktiv va
deduktiv xulosa chiqarish. Tanqidiy tafakkurning mantiqiy xulosa
chiqarishdagi roli. Sillogizm nazariyasi. Isbotlash va rad qilishda
dalillarning o‘rni. Argumentlash (dalillash)ning mantiqiy xulosa
chiqarishdagi ahamiyati. Modal mantiq qoidalari. Mantiq va
ritorika. Mantiqiy semantika. Fikr va harakat mantig‘i.
2

---

6
Jamiyat va
inson
falsafasi. 
Jamiyat tushunchasi va uning strukturasi. Jamiyat haqidagi
falsafiy ta’limotlar tarixi. Jamiyat paydo bo‘lishining ilmiy,
iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ma’naviy omillar. Bozor
munosabatlari va tadbirkorlikning tarixiy tiplari. Ishlab chiqarish
kuchlari va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar, mulk va mulkchilik
dialektikasi. Jamiyatda urug‘, qabila, elat, millat, davlat
boshqaruvining o‘rni. Fuqarolik jamiyati institutlari. Jamiyat
rivojiga tarix falsafasi nuqayi nazaridan yondashuvlar. Tarixning
mazmuni va yo‘nalishlari. Tarix haqidagi konsepsiyalarning
gnoseologik ontologik va aksiologik yo‘nalishlari. Tarixda
shaxsning roli. Tarixda inson taqdiri. Ziyolilarning
modernizatsiya davridagi vazifalari. Sivilizatsiya tushunchasi va
uning tiplari. Falsafa tarixida sivilizatsiyaga turli yondashuvlar
tasnifi. Sivilizatsiyaning asosiy elementlari: siyosat, madaniyat va
iqtisodiyot. Madaniyat va sivilizatsiya mutanosibligi. Ijtimoiy,
siyosiy va huquqiy madaniyat: an’anaviy, diniy, kontinental
evropacha, anglosaksoncha huquqiy tizimlar tiplari. Huquqiy va
siyosiy madaniyatning tiplari. O‘zbekistondagi siyosiy
madaniyatning yo‘nalishlari. Texnologik madaniyatning paydo
bo‘lishi va rivojlanishi. Madaniyatda texnikaning obrazi va
funksiyasi. Ommaviy madaniyatning shakllanish tarixi.
Submadaniyat, popmadaniyat, ekran madaniyatining tasnifi.
Ommaviy madaniyatsizlik. Ma’naviy regress va uning ijtimoiy
sabablari. Madaniy faoliyat va madaniy ehtiyojlar uyg‘unligi.
Elitar madaniyat va individual madaniyat. Dunyo xalqlari
madaniyatidagi umumiylik va farqlar. Inson, shaxs, individ,
individuallik tushunchasi. Falsafa tarixida inson mohiyatiga oid
qarashlar tasnifi. Irratsionalizm ong haqida. Gillozoizm ta’limoti.
Antrop kosmologik tamoyil. Ongning tabiati, strukturasi va
funksiyalari. Z.Freyd ongsizlikning tabiati haqida. Ijtimoiy
jarayonlarda onglilik va ongsizlikning namoyon bo‘lishi.
Individual ong va ijtimoiy ong borlig‘i. Til, ong va tafakkur
imkoniyatlari. Klipli tafakkur va texnologik taraqqiyot. Insonga
oid teotsentrik yondashuvlar. Insonga nisbatan biologizatorlik va
sotsiologizatorlik konsepsiyalari. Falsafiy antropologiyaning
predmeti va vazifalari. Falsafiy antropologiya va elitologiyaning
uyg‘unligi. Elitologiyaning yo‘nalishlari. Hayotning ma’nosi va
unda insonning vazifasi. Evgenika va bioetika. Hayotni tark etish
bosqichlari. Suitsid, parasuitsid, evtanaziya va uning shakllari,
esxatologiyaning mohiyati.
2