Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

IJOBIY VA SALBIY TUSHUNCHA
– tushunchalarning mazmun jihatdan
turlari bo‘lib, ijobiy tushunchada predmet o‘zida mavjud belgi orqali fikrlansa, salbiy
tushuncha o‘zida yo‘q belgi yordamida ifodalanadi.
IZCHILLIK
– mantiqiy tafakkurning asosiy shartlaridan biri bo‘lib, fikrlash
jarayonida tartiblilikni talab qiladi,ya’ni fikr oddiydan murakkabga qarab,yoki
aksincha yuritiladi.
IZCHILLIK BILAN BO‘LISH
– tushunchani bo‘lishning asosiy sharti
bo‘lib, bo‘lishda sakrash bo‘lmasin, tartib bilan amalga oshsin deb ko‘rsatadi.
ILMIY INDUKSIYA
– induktiv hulosa chiqarishning bir turi bo‘lib, bunda
biror turkumdagi buyumlarning ayrimlarining muhim xususiyatlarini, sababiy
bog‘lanishlarini tekshirish asosida ularning hammasi to‘g‘risida hulosa chiqariladi.

---

IMPLIKASIYA
(lot. implicite – uzviy bog‘langan) – mantiqda ikki oddiy
hukmning bog‘lanishi natijasida hosil bo‘ladigan murakkab fikr. U «Agar, u holda»
bog‘lovchilari bilan ifodalanadi. Simvolik belgisi A → V.
IMPLISHIT
(lot. implicite - noaniq) – predmetlarning noaniq, yashirin
mazmunining ifodasi. Bunday yashirin tushunchalar tilda mustaqil ifodaga ega
emas, biroq o‘sha narsa nazarda tutiladi, anglashadi, ular tovush ifodasiga ega
bo‘lsada, bevosita fikrni bildirmaydi, balki kontekst vositasida ifodalanadi.
INDIVID
(lot. individuum - bo‘linmas) – ayrim bo‘linmaydigan yakka,
mustaqil mavjudod individ deyiladi. U yakka tushuncha ma’nosida ham ishlatiladi.
Tushunchalarni chegaralash natijasida bo‘linmas yakka tushunchalarga kelamiz. Bu
so‘z yakka shaxsga nisbatan, shuningdek, matematik mantiqda esa ayrim predmet,
ob’ektlarni qisqacha ifodalashda ham ishlatiladi.
INDUKTIV ISBOT
– isbotning alohida bir turi bo‘lib, undagi tezis umumiy
hukmlardan, asoslar esa juz’iy hukmlardan iborat bo‘ladi.
INDUKTIV MANTIQ
– mantiqning muhim bir bo‘limi bo‘lib, unda ayrim
asoslardan umumiy hulosalar chiqarish mexanizmi o‘rganiladi. Matematik mantiqda
esa to‘liq bo‘lmagan axborotdan ehtimollik ko‘rinishida hulosa chiqarishga aytiladi.