Mavzu: Energetika va atrof muhit. Reja

Energetikani ekologizasiyalash tadbirlari

Ma’lumotlarga ko`ra yaqin kelajakda jahon energobalansida issiqlik elektr stansiyalari etakchi o`rinni egallab turadi. Organik yoqilg`ilarning yangi-yangi zaxiralari topilayotganligi ular hali beri o`z o`rnini boshqa energiya tashuvchilarga bo`shatmasligidan darak beradi. Shuning uchun ham IES larda bajariladigan ekologik tadbirlar alohida ahamiyat kasb etadi. Bu tadbirlar servotexnologiyani rivojlantirishga qaratilgan bo`lib, ular asosan quyidagilardan iborat:

1. Changgaztutgich qurilmalarining quvvatini oshirish va ularning sifat ko`rsatkichini yaxshilash. Hozirgi vaqtda AQSH va Yaponiyaning ba’zi issiqlik elektr stansiyalarida oltingugurt angidridi, azot oksidi va boshqa zararli aralashmalarni to`liq tutib qolib, zararsizlantirishga erishilgan. Buning uchun maxsus desulfurasion (oltingugurt II va III oksidini zararsizlantirish) va denitrifikasion (azot oksidlarini zararsizlantirish) qurilmalar o`rnatilib ishga tushirilgan;
2. Tabiiy gaz zaxiralari etarli bo`lgan hududlarda IES larni gaz yoqilg`isiga o`tkazish. O`zbekistonning IES larida yonilg`ining 80 % tabiiy gaz, qolganini toshko`mir va mazut tashkil qiladi.
3. Yonish jarayoniga qo`shimcha havo oqimi yuborish bilan yonish effektini oshirish. Bunda havoga chiqadigan qurum va boshqa qattiq chiqindilar miqdori kamayadi.
4. IES larda ishlatilgan suvning 95 % isigan va turli mahsulotlar bilan ifloslangan oqava xolida chiqariladi. Bu oqavalarni tozalab, ish jarayoniga qaytarish.
5. Elektr energiyasi ishlab chiqarishda ko`proq ekologik toza energo- tashuvchilardan foydalanish. Bular qatoriga vodorod yoqilg`isidan foydalanish, shamol elektr stansiyalari, quyosh fotoelektrik stansiyalari tizimini kengaytirish va shu kabi ishlar kiradi.

Foydalanishga tavsiya etiladigan adabiyotlar:

1.Nikitin D.P., Novikov Yu.V. – Okrujayuhaya sreda i chelovek. M. «Vo`sshaya shkola», 1980.

2. Novikov YU.V., Beknazov R.U. – Oxrana okrujayuhey sredo`. Tashkent, 1992.
3.Skalkin F.V. i dr. – Energetika i okrujayuhaya sreda. L. «Energoizdat», 1981.
4.Ob energetike buduhego (rasskaz akad. N. Semenova). V sb. Evrika-74. M. «Molodaya gvardiya», 1974. 62-82 betlar.
5.Internet ma’lumotlari:
www. nature. uz - Atrof muhit dasturi
www uznature. uz - Tabiatni muhofaza qilish davlat qo`mitasi
www.meteo.nature.uz - O`zgidromet