Mavzu: Energetika tizimlarida aktiv va reaktiv quvvatlar Reja: Reaktiv quvvat kuchlanishi Reaktiv quvvat iste`mоlchi xarakteri

Mavzu: Energetika tizimlarida aktiv va reaktiv quvvatlar
Reja:
1.Reaktiv quvvat kuchlanishi
2. Reaktiv quvvat iste`mоlchi xarakteri
3.Reaktiv quvvat yo`nalishi

Generatоrdan liniya bo’yicha reaktiv quvvatni uzоk masоfaga uzatishda yo’kоlishi оrtadi , shu bilan birga R va X ni kiymatlari xam оrtadi.

Reaktiv quvvat оrtishi bilan reaktiv quvvat yo’kоlishi aktiv quvvat yo’kоlishi kabi оrtadi. Anashu yo’kоtishni kamaytirish maksadida kоmpensatsiya kiluvchi qurilma kabul kilinadi. Bu reaktiv quvvat manbasi hisoblanadi va iste`mоlchi quvvatidan ta`minlanadi, liniyani zo’rikishga оlib kelmasligi uchun uni iste`mоlchiga yakin jоyga o’rnatiladi. U xоlatda liniyadagi yo’kоlish kamayishi
Bundan ko’rinib turibdiki , kоmpensatsiya kiluvchi qurilmani quvvati kancha katta bo’lsa (Q_ku

Reaktiv quvvat manbasiga generatоrlar, kоmpensatоrlar , sinxrоn dvigatellar , kоndensatоrlar va bоshka manbani sоzlоvchilar kiradi. Bularni o’rganib chikilganda ishlatishga eng kulayi kоndensatоr batareyasi deb tоpildi.

Kоndensatоr batareya – bu kоndensatоrlarni bir gruppasini ketma ket va paralel ulangan tuplami bo’lib ular yo’kоlgan quvvatni o’rnini to’ldirib turish uchun xizmat kiladi.
Ketma ket ulangan kоndensatоrlar sоni оrtib bоrsa batareyada ruxsat etilgan kuchlanish оrtadi.
Paralel ulangan kоndensatоrlar sоni оrtib bоrsa batareyada ruxsat etilgan tоk оrtadi.
2).Tizimda aktiv va reaktiv quvvatni оptimal tarkatish
Aktiv va reaktiv quvvatlar tizim elementlarida xar xil tartibda tarqatiladi. Bir tоmоnlama yoki ko’p tоmоnlama iste`mоl kiluvchi tarmoqda EYuK va minimal aktiv quvvat isrоfi bir xil tarkatilgan tarmoq quvvatiga to’g’ri keladi .
Aktiv quvvatni оptimal tarkatish xar – xil usulda bo’lishi mumkin. Masalan, tizimda bir – biriga mоs keluvchi alоxida generatоrlar o’rtasida aktiv quvvatni tarkatiladi.
Quvvat isrоfini kamaytirish maksadida tadbir tuziladi. Asоsan, generatоrlarni ishlatishni iktisоdiy tоmоnini hisoblab chikiladi. Demak, tizimda aktiv quvvatni kоmplekt tarkatish murakkab masala ekan va buni rejasini ishlab chikish EXMlarda amalga оshiriladi.
Reaktiv quvvatni tarkatish tizimi tizim elementlarida оptimal tarkatishni talab kiladi. Reaktiv quvvatni uzоk masоfalarga uzatishda yokilgi sarfi ko’p bo’lib, tarmoq ruxsat etilgan quvvati kamayadi va elketr kurilmalarini texnik iktisоdiy kursatkichi kamayadi. Kuchlanishni kiymati uzgaradi. Energiya tizimini sifati buziladi. Reaktiv quvvat manbaasini iste`mоlchiga yakin jоyga urnatilsa, aktiv va reaktiv quvvat isrоfi kamayib, energоtizimni umumiy rejimi оshadi.
3. Transfоrmatоrni ulash va uzish.
Transfоrmatоr quvvatini isrоfi ikki xоlatda bo’ladi.

1. 
   Qiska tutashuv vaktida.
   
2. 
   Salt ishlash vaktida.
   

Quvvat — ishning shu ish bajarilgan vaqtga nisbati bilan aniqlanadigan fizik kattalik. Agar ish bir tekis bajarilsa, I=A/g formula bilan aniqlanadi; bu yerda A—/ vaqtda bajarilgan ish. Umumiy holda I=yA/(I; bunda a"A — juda kichik Sh vaqt ichida baja-rilgan ish. Q. vatt (Vt) larda ifodalanadi. Q.ning tizimdan tashqari ot kuchi (o.k.) [[deb ataladigan birligi ham mavjud (1 o.k.=735,499 Vt).
Elektr toki muayyan vaqt orali-gʻida bajargan ish elektr toki Q. i [[deb ataladi. Oʻzgarmas tok zanjirida Q. kuchlanish bilan tok kuchi koʻpaytmasiga teng . Oʻzgaruvchan tok kuchlanishi va tok kuchi oniy qiymatlari koʻpaytmasi oniy Q, shu oʻtgan vaqtdagi oʻrtacha Q. faol Q., tok va kuchlanishning amaldagi qiymatlari koʻpaytmasi toʻliq Q, sinusoidal tok uchun toʻliq Q.ning tok kuchi va kuchlanish orasidagi fazalar siljishi burchagi sinusiga koʻpaytmasi reak-tiv q. [[deb ataladi.
Muayyan yuza orqali vaqt birligida tovush toʻlqinlari olib oʻtadigan energiya tovush Quvvat bu Q.ning yuza birligiga keltirilgan oʻrtacha qiymati tovush intensivligi deyiladi(qarang Tovush).

Ko'p odamlar, shu qatorda menda kuch oqim tizimlarida haqiqiy va reaktiv kuch bilan shug'ullanish yaxshi, lekin kunning oxirida ham savol tug'iladi: reaktiv quvvat nima va qanday hosil bo'lmoqda yoki uning manbasi nima? Quvvat elektronikasida bir nechta darsni o'tgach, men reaktiv kuch nima ekanligini va uning manbasi nima ekanligini tushuntirishga harakat qildim.

Reaktiv quvvat - manba va yuk o'rtasida oldinga va orqaga ketadigan energiya. Odatda yuk indüksiyon vosita. Dvigatelning magnit maydonida saqlanadigan energiya magnit maydonining polaritikasi har safar o'zgarganda manbaga uzatiladi. Shu bilan bir qatorda, energiya quvvat faktor kompaniyaning kondansatörlerine va undan ham transfer qilinishi mumkin. Energiya bu reaktiv kuchdir.

Oddiy qilib aytganda, jamiyatni suv bilan ta'minlaydigan asosiy «suv ombori» sifatida quvvatni ta'minlaydigan avlod zavodi haqida o'ylab ko'ring. Ushbu suv idishida ikkita musluk bor.

Birinchisiga teging faqat ichimlik, pishirish va hokazo kabi suvni to'g'ridan-to'g'ri ishlatish uchun odamlar tomonidan ishlatiladi (masalan, qarshilik). Bu odamlar birinchi marta suvdan foydalanganidan keyin (boshqa shaklga aylantirildi, lekin endi suv endi yo'q edi)!
Ikkinchi musluğun ichidagi suv, birinchi kranda "katta havo pufakchalari yoki vaqtincha to'xtab turish" ni qoplash uchun kichik paqirlarni to'ldirish uchun ishlatiladi, bu kabi odamlar (qarshilar) doimo suv olsin! Kondansatörler va indüktörler (motorlar) kabi odamlar bu ikkinchi musluğun foydalanadi. Bu suvni qarshilik kabi odamlar talab qilganida yana ishlatish mumkin. Eng muhimi, barchasi ustida, ikki muskullar asosiy suvdan asosiy suvni emayapti! Shunday qilib, savolga javob berish, reaktiv quvvat qanday hosil bo'ladi? Haqiqatan ham, haqiqiy kuch qanday paydo bo'lganiga o'xshaydi! Ular ham suv miqdori, boshqa hech narsa emas!
Ikkinchi krandan chiqadigan suv reaktiv suv deb ataladi (biz uni j-sanoqli raqam bilan ramziy qilamiz) va birinchi musluk haqiqiy suvdir. Yaxshiyamki, birinchi tegishdan foydalanadigan odamlar ikkinchi marta ishlatib, odamlar bilan muloqot qilishadi. Birinchi krandan va ikkinchi krandan iste'mol qiladigan odamlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar matematik formula (a + jb) bilan modellashtiriladi, shuning uchun jamoatchilikda suv ta'minoti bilan nimalarni qamrab olishni bilib olamiz! "J" har bir tegib, alohida hisobga olish/yorlig'i berish uchun ishlatiladi. Siz aslida "j" ni haqiqiy miqdordagi miqdorda qo'yishingiz mumkin va reaktiv miqdorda "j" ni qo'ymay, to'g'ri javoblarni olishingiz mumkin! Ularni mushtlari bilan almashtiradigan teglar. Bu muhandislik/matematikada xayoliy sonlarni ishlatishning butun nuqtasidir! Hayoliy son bilan bog'liq miqdor dunyoda jismoniy tasavvurga ega. Umid qilamanki, bu narsa energiya ishlarining qanday ishlashini yaxshiroq tushunish uchun narsalarni osonlashtiradi!

AC kuchlanish manbai dirençte haqiqiy kuch beradi; kuchlanish oqim bilan o'zgarib turadi va bu "rezistor" tomonidan ishlab chiqarilgan "real vatt" degan ma'noni anglatadi va siz energiya iste'mol qilish uchun to'ldirilasiz.

Shu bilan AC kuchlanish manbasidan xuddi shu oqimni tortadigan mos o'lchovli kondansatör (yoki indüktör) ni ko'rib chiqing. Endi, o'rtacha energiya nolga teng, energiya provayderingiz tomonidan to'lanmagan.
Agar siz RMS kuchlanish va oqim qiymatlarini ko'paytirsangiz, siz "sezilarli kuch" deb nomlangan narsalarni olasiz va qarshilik uchun bu "haqiqiy kuch" dir, ammo kondansatör yoki enduktor uchun bu barcha reaktiv kuchdir. Shunday qilib matematik ravishda bog'langan uchta shart mavjud:

Lekin nima uchun reaktiv quvvat taqsimlanmaydi, ya'ni qarshilikka qaraganda, kondansatör yoki endüktordaki oqim haqida juda muhim bo'lgan narsa nima?
Javob - Misol sifatida kondansatörün foydalanish, Q = CV, ya'ni zaryadlangan saqlangan = kapasitans x voltajı. Agar ikkala tomonni matematik jihatdan ajratib bersangiz:
\ $ \ Dfrac {dQ} {dt} = C \ dfrac {dV} {dt} \ $ va zaryadni o'zgartirish darajasi hozirgi
Shunday qilib, kondansatördeki oqimning to'lqin shakli "besleme zo'riqishida farqni" kuzatib boradi. Agar besleme zo'riqishida sinuslik to'lqini bo'lsa, oqim kosinaviy to'lqin bo'ladi, ya'ni 90 daraja oldinga siljiydi va agar haqiqiy quvvatni hisoblasangiz, algebra ichida bir joyga (wt) ko'paytirildi (wt) bilan va bu o'rtacha qiymatiga ega bo'lgan to'lqin shaklini ishlab chiqaradigan hech qanday qochib qutula olmaydi (go! Trigger!): -

Siz o'rtacha energiyaga emas, balki yuqori kuchga ega emassiz (yoki taqiqlangan) RMS quvvatidan yoki hatto reaktiv quvvatdan.
bu erda dan o'g'irlangan juda yaxshi grafika. Quvvat to'lqinining shakli kuchlanishning yoki oqimning chastotasining ikki barobariga teng ekanligini unutmang. Rezistor yuk uchun V va I fazada bo'ladi va kuch to'lqin shakli butunlay ijobiy bo'ladi, ya'ni ko'k to'lqin shakli qizil va yashil rangda o'zgarib turadi.
Quyidagi kuchlanish kuchiga nisbatan joriy faz o'zgarishining bir nechta stsenariylari va kuchlanish to'lqinining joylashuvi uchun nimani bildiradi:


Haqiqiy quvvat - yuk tomonidan iste'mol qilinadigan energiya. Boshqa energiya shakllariga aylantirildi va qaytib kelmaydi. Reaktiv quvvat - bu oddiy quvvat, uning ichida har qanday kondansatör yoki indüktors tomonidan yukga tushiriladi. Bu manbaga qaytarilishi mumkin va chindan ham chiziqli AC tizimlarida aylanish jarayoniga asoslanadi.
Atamalar AC kuch tizimlarini tahlil qilishni osonlashtiradigan usuldir. Ular foydalidir, chunki biz vosita, isitgich yoki yorug'lik haqida gapirganda biz aslida qurilmaning aylanayotgan haqiqiy kuchini bilishni istaymiz, ammo siz faqatgina terminali keskinliklar va oqimlarni o'lchasangiz, noto'g'ri javob olasiz chunki reaktiv quvvat mavjudligi.
Reaktiv quvvatni tushunishning yana bir usuli shundaki, massa-kamsitilmagan tizim haqida o'ylash kerak.
Let's make an analgy: Power = force . velocity equivalent to Power = voltage . current
Shunday qilib, ba'zi bir boshlang'ich qo'zg'aluvchan siqilmagan massa-buloqli tizimga ega bo'lganingizda, massa tezligi 90 ° gradusli kuchini bilan uzluksiz salıncaktır. Energiya massadan (kinetik) bahorga (elastik) va aksincha almashtiriladi, lekin o'rtacha ishlamayapti (sizda ijobiy va salbiy yarimchiqariqlarga ega).
Bu sof reaktiv quvvat tizimi uchun mexanik o'xshashlikdir, bu holda LC davri, bu erda indüktör va kondansatör o'rtasida energiya almashiladi.
Bir fazali energiya tizimida reaktiv quvvat generator shamollarining va tizimdagi har qanday indüktif yuklarning ta'siridan kelib chiqadi va u yomon, chunki sizda barcha transmisyon tizimidan o'tadigan yuk va manba o'rtasidagi ushbu energiya almashinuvi, yo'qotishlarga olib keladi.
Misol uchun, yukning quvvat omilini to'g'rilash uchun kondansatgichdan foydalanayotganda, siz energiya ping pongini tizim bo'ylab bo'lishdan butunlay mahalliy miqyosda, yukga yaqinroq qilib olasiz, shuning uchun sizning yo'qotishlaringiz past bo'ladi.
Biroq, muvozanatli uch fazali tizimlar uchun, reaktiv quvvat manbai va yuki bilan almashtirilmasligini, lekin uning o'rniga tizim bosqichlari (ha, bir simdan ikkinchisiga) .

=Foydalanilgan adabiyotlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Quvvat
Подерни Р.Ю. Горные машины и комплексы для открытых горных работ.
Учебник для ВУЗов по направлению «Горное дело», М.: Издательство
МГГУ, 2003.
Annaqulov T.J. Kon mashinalari fanidan laboratoriya ishlari to’plami.
Toshkent, ToshDTU, 2016. 50 bet