Mavzu: Elektr energiyani nohananviy turdagi elektr stantsiyalarda hosil qilish modul rejasi

Elektr o’tkazuvchanlik

Uch fazali sinusoidal o’zgaruvchan



Elektr o’tkazuvchanlik jism magnit maydonida xarakatga keltirilsa shu o’tkazgichda elektr yurituvchi kuch hosil bo’ladi.
Faradey o’tkazgichlarda bu xodisaning sababini magnit kuch chiziqlari asosida tushuntirgan. Uning fikricha o’tkazgichni magnit kuch chiziklari kesib o’tishi natijasida elektr yurituvchi kuch paydo bo’ladi. Magnit kuch chiziqlari o’tkazgichni kanchalik tez kesib o’tsa, unda hosil bo’luvchi elektr yurituvchi kuch ham shunchalik katta bo’ladi.
O’tkazgichda hosil bo’ladigan elektr miqdori (q) magnit kuch chiziqlarini soniga (N) to’g’ri proportsional va o’tkazgichning qarshiligiga (r) teskari proportsionaldir:
q   (N / r)
Formuladagi manfiy ishora tok bilan magnit kuch chiziqlarini yo’nalishlarini moslashtirish uchun qo’yilgan. O’tkazgich magnit maydonida xarakatlanganda uni kesib o’tuvchi magnit kuch chiziqlarini soni vaqt o’tishi bilan o’zgaradi. Demak, o’tkazgichda hosil bo’ladigan elektr mikdori ham o’zgaradi, yahni o’tkazgichda elektr toki hosil bo’ladi. Buni miqdor jihatidan kuyidagicha ifodalash mumkin:
(dq/dt)  i   (1/r)(dN/dt)
Tenglamaning ikkala tomonini r ga ko’paytirsak:
r i  (dN/dt)
formuladagi ri e elektr yurituvchi kuch, bunda ye   (dN/dt) yahni o’tkazgichda induktsiyalanuvchi EYuK uning magnit kuch chiziqlarini kesib o’tish tezligiga bog’lik.
Maksvell elektromagnit induktsiyasini miqdor jixatidan ifodalash uchun o’tkazgichning berk konturi qamrab olgan magnit oqimini asos qilib olgan.
e   (dF/dt)
Induktsiyalanuvchi EYuK o’tkazgich konturi qamrab olgan magnit kuch chiziqlari – magnit oqimining o’zgarish tezligiga proportsionaldir.
EYuK ye Ecosdl bo’lgani uchun:
Ecosdl   (dF/dt)
Bu ifoda EYuK (elektromagnit induktsiya) qonuni deb ataladi.
Elektr energiyani hosil qilish EYuK qonuniga asoslangandir.
Elektr toki elektr stantsiyalarda uch fazali sinxron generatorlar yordamida hosil qilinadi.
O’zgaruvchan elektr tokining asosiy parametrlari:

• 
  tokning amplituda qiymati, I_m
  
• 
  tokning oniy qiymati, I_o
  
• 
  tokning effektiv qiymati, I (I = I_m/2)
  
• 
  chastotasi, f (f = 1/T)
  
• 
  davri, T
  
• 
  faza farqi, 