Mavzu: Depressiya va Suitsid

Mavzu: Depressiya va Suitsid

Asosiy savollar

Depressiya haqida tushucha.

Depressiyaning kelib chiqishi va uning oqibatlari.

Suitsid turlari.

Suitsidal xulq-atvorli mijozlar va ular bilan ishlash texnikasi.

Depressiya va suitsidal xavfi mavjud bo‘lgan mijozlarga maslahat.

Yaqin kishisini yo‘qotgan mijozlarga maslahat.

Suitsidial axloqning mohiyati.

Suitsidial axloq o’zini hayotdan maxrum qilish haqidagi tasavurlarga yonaltirilgan anglangan harakatdir.Ko’rib chiqilayotgan axloq tuzulmasida quyidagilar ajtatiladi.

1.Shaxsiy suidsidial harakatlar

2.Suitsidal korinishlar,fikrlar,tuygular,mulohazalar ,ishoralar.

Suitsidial harakat suitsidial urinish tugallangan urinishdan iborat.Suidsidial urinish bu olim bilan tugamaydigan ozini hayotdan maxrum qilish vositalarning maqsadga yonaltirilgan operatsialaridir.urinish ozini yoki boshqalarni hayotdan maxrum qilishga yonaltirIlgan harakat

Suitsidial korinish oz ichiga quydagilarni oz ichiga oladi

1.Passiv suitsidial fikrlar [tasavvur,kechinmalar]

2.Suitsidial maqsad

Passiv suitsidial fikrlar oz olimi togrisidagi tasavvurlar,fantaziyalarbilan harakterlanadi.Biroq o’z ixtiyoridagi harakat sifatida ozini hayotdan maxrum qilish mavzusida emas, masalan o’lib qolsam yaxshi bolardi yoki uxlasanggu qaytib uygonmasang singari fikrlarni hayolidan otkazadi.

Suitsidial axloqning yosh xususiyatlari

Yosh suitsidial axloq xususiyatlarga axamiyatli tarzda tasir korsatadi. Bola yoshidagi suitsidial axloq vaziyatli –shaxsiy xarakterini oldini oladi,ya’ni o‘lish istagining ozi bilan emas balki stressli vaziyatlar yoki jazodan qochish bilan bogliq.13 yoshli bolalar ortadida suitsidial axloq kam uchraydi.14-15yoshga yetganda faollik keskin ozgaradi.16-19yoshda esa eng yuqori choqqisiga yetadi.

Bolalarda suitsidal axloqning kontepsiyasi 11-14yoshga yetganda yaqinlashadi

Kichik yoshli bolalar yashash va o’lish o’rtasidagi farqni yaxshi tushunmaganidan o’limni yaxshi fantaziya qiladi,o'smirlar esa o’limni real ko’rinishda qabul qiladi.Ularda sodir boladigan omadsizliklar,qo’rqish,oqshga qiziqishning susayishi oilaviy muamolar natijasida sodir boladi.O’smirlarda o’z-o’zini o’ldirishga urunish bolalarga qaraganda ahamiyatli tarzda ko’p uchraydi,bularning asosiy kamchiligi maqsadlarga erisha olmaslikdir.

14 yoshdan keyin suitsidal axloq qizlar va o’g’il bolalar ortasida deyarli bir xil uchraydi.O’smir yoshida suitsidal axloq ko’pincha jinsiy shaxsiy munosabatlar natijasida masalan baxtsz muhabbat tasirida sodir bo’ladi.Ruhiy azoblanish esa suitsid xafini malum miqdorda oshiradi.

Tadqiqotlarning ko’rsatishcha tugallangan oz –o’zini o’ldirishning birmuncha miqdori 40yoshdan 65yoshgacha bo’lgan oraliqda kop sodir etilib,asosan erkaklarda kuzatiladi.Yetuk yoshning tipik streslari,ajralishlar natijasida yaqin insonini yoqotish,ishdan boshash,moliyaviy krizis,oiladagi o’lim hisoblanadi.

Keksa yosh yolgizlik,professional faolyatning yakunlanishi,imkoniyatlarning yoqolishi,oila va do’stlardan ajralish va boshqa sabablar natijasida sodir bo’ladi vajiddiy ijtimoiy psixologik muomolar bilan toqnashadi.Keksa odamlardagi ruhiy azoblanish holati charchaganlik,umidsizlik kabilar bilan xarakterlanadi.Umidsizlik o’lishning mustahkam istagida namoyon bo‘ladi.

Suitsidlarning oldini olishda oilaning roli muhum bolib,oila azolarining bir –biriga bo’lgan ishonchi,korsatiladigan mehri,ota onlarning farzandlar bilan shugullanishi,va oiladagi bosh vaqni togri tashkil etish,iloji boricha quziqarli va maqsadli harakatlarni olib borish,muamoli vaziyatlarni ota vazminlik bilan hal qilish,sabrli bolish,farzandlar oldida nizoli vaziyatlarni hal qilmaslik suitsidal holatlarni oldini oladi va o’ziga ishonch hissini uygotadi.

Suitsidal axloqni tushuntiruvchi suitsidal axloq shakllanish konsteptiyasi uch guruhga ajraladi:

1.Satsiologik yondashuv –suitsidal axloq va ijtimoiy sharoitlar ortasidagi aloqa deklaratyiyasidir.Dyurkgeymni takidlashicha,jamiyatda oz ozini oldirish miqdori dunyoni individul korinishini belgilovchi ijtimoiy hayotni aniqlaydi.Jamoaviy tasavvurlar aloqa,jamiyatning jipislashishi,bir manoda oz ozini oldirishni malum bir manoda toxtatadi.Iqtisodiy inqirozlar,krizislar oz ozini o’ldirishga moillikni oshiradi.

2.Psixopatologik yondashuv suitsidni otkir yoki surunkali psixik buzulish sifatida korib chiqadi.O’z o’zini o'ldirishni alohida nozologik birlik –suitsidomaniyaga ajratadi lekin bu urinish muvaffaqiyatli chiqmadi.Suitsidal axloqning psixik buzulishi bilan aloqasiga birday bolmasada hozirgi vaqtda suitsidal harakatni psixik kasalligi bolgan odamlar bilan bir qatorda soglom insonlar ham sodir boladi.Bu esa osha inson naslida suitsidal holatlarining sodir bolganiga va bu jarayonning takrorlanishi natijasida sodir bolishi mumkin.

3.Ijtimoiy psixologik konsepsiyalar suitsidual axloqning ijtimoiy psixologik yoki individula omillar bilan tushuntiriladi.

Sotsial pedagogik yordam

Ta’lim

O’qitish

Tarbiya

Psixologik

Qo’llab-quvvatlash

Korreksiya

Vositachilik

Tashkil qilish

Tartibga solish

Axborot berish

55-18- guruh talabasi Sultonova Buvioysha