Mavzu: de-broyl to’lqinlari. Zarralarning to’lqin xossalari

MAVZU: DE-BROYL TO’LQINLARI. ZARRALARNING TO’LQIN XOSSALARI.

Reja:

1. 
   To’lqin-zarra ziddiyati. Yorug`lik dualizmi. De-Broyl gipotezasi.
   
2. 
   Mikrozarralar dualizmi. De-Broyl g`oyasi.
   
3. 
   De-Broyl formulalari. De-Broyl to’lqini.
   
4. 
   De-Broyl nazariyasining eksperimental tasdig`i. Devisson- Jermer tajribasi. Boshqa tajribalar ro’yxati.
   
5. 
   De-Broylning atom uchun to’lqin modeli va Bor nazariyasi.
   
6. 
   Borning to’ldirish prinstipi.
   

1. To’lqin-zarra ziddiyati. Yorug`lik dualizmi. De-Broyl gipotezasi.
Optika bo’limidan bilamizki, ko’pgina optikaviy hodisalarni to’lqin nuqtai nazarida turib tushuntirish oson. Masalan, interferenstiya yoki difrakstiya kabi hodisalar bu nazariyadan juda yaxshi tushuntiriladi. Biroq, issiklik nurlanish, fotoeffekt va Kompton effekt hodisalarni tahlilidan ko’rdikki, yorug`lik korpuskulyar xususiyatiga ega. Shunday qilib yorug`likni ikki xil xususiyatga ega bo’lishi eksperimental dalildir. To’lqin va zarralik xususiyati esa bir-biriga zid va bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan tushunchadir. Yorug`likni bu ikki xususiyatini bir vaqtda kuzatish mumkin emas. Yorug`likni ana shu ikki yoqlama xususiyatini to’lqin-zarra dualizmi deyiladi. Bundan kelib chiqadiki yorug`likni to’la tavsiflaydigan nazariya, yorug`likning to’lqin va zarralik xususiyatini inobatga olishi zarur, qisqacha aytganda yorug`lik nazariyasi korpuskulyar-to’lqin shaklda bo’lishi kerak.

Plank yorug`lik zarralari (fotonlar) ning energiyasini yorug`likni to’lqin xususiyatini xarakterlovchi kattalik-chastota bilan bog`ladi:

(9.1)

bunda - chastota, h-Plank doyimiysi.