Mavzu: davlat maqsadli jamg’armalari va ularning davlat moliya tizimidagi o’rni va ahamiyati reja: Kirish

1-rasm. Davlat maqsadli jamg`armalarining ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlariga
ko`ra guruhlanishi⁴
Yuqoridagi rasmda ijtimoiy-iqtisodiy maqsadlarga yo’naltirilgan
jamg`armalarning o`zaro bog`liqlik jihatiga urg`u berilgan. Ular alohida alohida
o`z funksiya va vazifalarini bajaribgina qolmasdan, biroq yakunda byudjet
taqchilliginitartibga solish manbasi sifatida namoyon bo`lmoqda. Shuni alohida
ta’kidlash lozimki, davlat maqsadli jamg`armalarning keyingi yillarda taraqqiy
topib borayotganiga qaramasdan, ularning klassik - davlat byudjeti to`liq qamrab
olmagan sohalarni moliyaviy qo`llab quvvatlash – funksiyasi saqlanib qolmoqda
va bu jihat, maqsadli tushumlar va jamg`armalar mohiyatini yanada chuqurroq
o`rganish ahamiyatini oshirmoqda.
Byudjetdan tashqari davlat jamg`armalari bevosita davlat ixtiyorida bo`ladi.
biroq avtonom (alohida) shaklda faoliyat yuritadi va davlat tomonidan moliyaviy
resurslarini dafatan olib qo`yishga ruxsat berilmaydi. Ularning davlat byudjeti va
unga tenglashtirilganlardan farqli tomoni shundaki, moliyaviy resurslaridan
foydalanishi qat'iy maqsadli xususiyatga ega. Amaliyotda har bir byudjetdan
tashkqari davlat jamg`armasining moliyaviy manbalari turlicha shakllantiriladi.
Shundan kelib chiqib, ularni asosiy tasniflanishini shartli ravishda quyidagi
guruhlardan tashkil topishi jahon tajribalarida namoyon bo`lmoqda. Jumladan:
- mos ravishdagi jamg`armalar uchun davlat tomondan o`rnatilgan maxsus
maqsadli soliqlar, yig`imlar va ajratmalar;
- xo`jalik subyektlarining iqtisodiy-moliyaviy samarasidan ajratmalar;
- davlat byudjeti mablag`lari;
- jamg`armalarni yuridik shaxs sifatida tijorat faoliyati(moliya bozori)dan
olgan foydalari;
- tijorat banklari kredit resurslari;
Davlat maqsadli jamg`armalari moliyaviy manbalari qatoriga, shuningdek,
homiylik ajratmalari, beg`araz yordamlar va boshqalarni kiritish mumkin.

2.