Mavzu: Dars – ta’lim tizimini tashkil etishning asosiy shakli sifatida. Ta’limni tashkil etish turlari va shakllari. Ta’limni tashkil etish shakllarining tarixiy asoslari

Dars maktabdagi ishlarning asosiy shakli sifatida.
Dars oʻquvchilarning doimiy tarkibi, mashg‘ulotlarning aniq belgilangan qolipga ega (har bir dars 45 minut davom etadi); jadvali oldindan tuzilgan va oʻquv ishlari biror aniq mavzuda tashkil etiladigan va shu kabi oʻziga xosliklarga ega boʻlgan ta’limning jamoa shakli hisoblanadi.
Darsda oʻqituvchi bilan oʻquvchining oʻzaro munosabat jarayoni shaxsiy aloqaga asoslangan. Oʻqituvchi darsda istisnosiz barcha oʻquvchilarning faoliyatlarini qoʻllaydi va nazorat qiladi, shuningdek, oʻquvchilarning oʻzlari orasidagi oʻzaro aloqa va oʻzaro nazoratni qoʻllabquvvatlaydi. Oʻqituvchining darsdagi ishi barcha oʻquchilarning darsning oʻzidayoq oʻrganilayotgan bilim asoslarini egallashi, zarur koʻnikma va malakalarni hosil qilishi uchun zamin yaratadi.
Darslarning turlari va tuzilishi. Dars – darslarning butun tizimidagi pogʻona boʻlib, ulardan har biri oʻzining ma’lum vazifasini hal qiladi. Bu vazifa oʻqitish bosqichlaridan kelib chiqadi. Bunday ayrim darslar barcha bosqichlarni, boshqalari faqat ayrimlarini, uchinchilari faqat bittasini qamrab olishi mumkin. Darslar qancha bosqichni qamrab olishi va qanday vazifalarni hal etishiga koʻra turlicha strukturaga ega boʻlgan tiplarga boʻlinadi. Struktura – bu dars qismlarining nisbati va oʻzaro bog‘lanishi boʻlib, ular oʻz vazifasi va oʻqituvchi bilan oʻquvchilar faoliyati xarakteri bilan farq qiladi.
Demak, yetakchi didaktik vazifa va strukturaga koʻra darslar quyidagi tiplarga boʻlinadi:

• 
  kombinatsion darslar (oʻqituvchi yangi materialni tushuntiradi, mustahkamlaydi, takrorlaydi, nazorat qiladi);
  
• 
  yangi materialni oʻrganish darslari;
  
• 
  bilim, koʻnikma va malakalarni mustahkamlash darslari;
  
• 
  mashqlar va amaliy ishlar darslari;
  
• 
  umumlashtiruvchi-takrorlash darslari;
  
• 
  laboratoriya darslari;
  
• 
  oʻquvchilar bilimini nazorat qilish, tekshirish va baholash darslari.
  

Bundan tashqari standart boʻlmagan, innovatsion dars shakllari ham keng qoʻllaniladi:

• 
  amaliy-darslar;
  
• 
  konferensiya-darslar;
  
• 
  rolli oʻyinlar, integrallashgan darslar.