Мавзу: Дарё оқимини ифодалаш усуллари

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ

Мавзу: Дарё оқимини ифодалаш усуллари

Маърузачи: доц. Юнусов Ғ.Х.

Тошкент -2022

Мавзунинг мақсади

Мавзунинг асосий мақсади дарёлар оқимини миқдорий баҳолашда энг кўп қўлланиладиган оқим ҳажми, оқим модули, оқим қатлами (қалинлиги), оқим коэффициенти ва оқимнинг модул коэффициенти каби кўрсаткичлар ҳақида маълумот бериш ва уларни аниқлашни ўргатишдан иборат.

Маъруза режаси

1. Дарё оқимини миқдорий баҳолашдаги асосий кўрсаткичлар;

2. Дарё оқимини миқдорий баҳолашдаги асосий кўрсаткичларни ҳисоблаш

2. 1. Оқим ҳажми

2.2. Оқим модули

2.3. Оқим қатлами

2.4. Оқим коэффициенти

2.5.Оқимнинг модул коэффициенти

 

Таянч иборалар ва атамалар

• сув сарфи,
• оқим ҳажми,
• оқим модули,
• оқим қатлами,
• оқим коэффициенти,
• оқимнинг модул коэффициенти

Дарё оқимини миқдорий баҳолашдаги асосий кўрсаткичлар

Дарёнинг сувлилик даражаси, яъни ундаги оқим миқдорининг йил давомида ва кўп йиллар бўйича ўзгариши хусусиятларини ўрганиш катта амалий аҳамиятга эга.

Шу масалалар ечимини ҳал этмай туриб, дарёлар сувидан самарали фойдаланиш ва уларда қурилиши мўлжалланган гидротехник иншоотларни лойиҳалаш ишларини тўғри амалга ошириб бўлмайди.

Дарё оқимини миқдорий баҳолашдаги асосий кўрсаткичлар

Дарёлар оқимини миқдорий баҳолашда энг кўп қўйидаги кўрсаткичлардан фойдаланилади:

• сув сарфи
• оқим ҳажми,
• оқим модули,
• оқим қатлами (қалинлиги),
• оқим коэффициенти ва
• оқимнинг модул коэффициенти.

Қуйида ушбу кўрсаткичларга алоҳида тўхталиб ўтамиз

Сув сарфи

Сув сарфи(Q) деб, дарёнинг жонли кесма майдонидан (кўндаланг қирқимидан) вақт бирлиги ичида оқиб ўтадиган сув миқдорига айтилади.