Мавзу бухгалтерия ҳисоби фанининг мукаддимаси

 
2.4.
 
Молиявий ҳисоботнинг элементлари 
Молиявий аҳвол - корхона мулкида бўлган иқтисодий ресурсларни мавжудлиги ва уларга қарама-
карши бўлган жами капиталдир. Молиявий аҳволни фақат маълум даврга аниқлаш мумкин. 
Иқтисодий ресурслар = Жами капитал 
Корхонанинг жами капиталини икки турга бўлиш мумкин: 
-
хусусий капитал; 
-
жалб килинган капитал (кредиторлик қарзлар - мажбуриятлар). 
Иқтисодий ресурсларни бухгалтерия ҳисобида активлар деб, кредиторлик қарзларни эса - 
мажбуриятлар деб аталади. Унда молиявий аҳволнинг тенгламаси қуйидаги кўринишда тасаввур 
қилинади: 
_______________ __________________
Активлар = Мажбуриятлар + Хусусий капитал
Ушбу тенглама баланс тенгламаси сифатида маълум. Унинг икки қисми албатта бир-бирига тенг 
бўлиши керак. 
Активлар 
- келгусида иқтисодий наф олиниши кутиладиган, ўтиб кетган даврлардаги ходисалар 
натижасида вужудга келган ва корхона назоратида бўлган иқтисодий ресурслардир. Активлар уч асосий 
тавсифларга эга: 
-
келгуси иқтисодий нафни, яъни пул маблағлари ёки унинг эквивалентларнинг оқимига бевосита 
ёки билвосита киритилган имкониятларни ўз ичида сақлайди; 
-
келгусида олинадиган ушбу иқтисодий нафлар корхона томонидан назорат қилиш имконияти 
мавжуд бўлиши керак; 
-
олдин 
содир 
бўлган 
ходиса 
ёки 
битимларнинг 
натижаси 
ҳисобланади.
2.2 Расм. Ташкилотнинг асосий хўжалик жараёнлари 

---

Мажбуриятлар 
- ўтиб кетган даврларда содир этилган ходисалар натижасида пайдо бўлган 
корхонанинг қарздорлигидир, ушбу қарзларни қайтариш эса корхонанинг ресурсларини камайишига олиб 
келади. Мажбуриятлар хам уч асосий тавсифга эга: 
-
ўзида мавжуд бўлган (аммо келгуси эмас) мажбуриятни ифодалайди, бунинг натижаси эса 
активлар билан хак тўланиши ёки хизматларни бажарилишига олиб келади; 
-
мажбуриятни бажариш корхона учун мажбурий ва деярли муқаррар бўлади; 
-
ўтиб кетган даврларда содир этилган ходисалар натижасида пайдо бўлади.