|
4.Qo‘lqopli qo‘g‘irchoqlar. Ushbu qo‘g‘irchoqlarni bolalar qo‘lga kiyib ushlagan holda stol teatrlarida foydalanishlari mumkin (tarbiyachilar bolalarda yanada yaqqol tushuncha hosil qilishda teleekran orqali bolalar uchun namoyish etiladigan “oqshom ertaklari” dagi qo‘g‘irchoqlarning xatti-harakatlarini ko‘z oldilariga keltirishlari mumkin). Qahramonlarni eski qo‘lqoplardan tayyorlasa bo‘ladi. Agar eski qo‘lqop topilmasa uni tikish mumkin. Bolalar bunday qahramonlarni o‘zlari yasay oladilar.
Mavzu: Maktabgacha ta’lim tashkilotida sahnalashtirish faoliyatini tashkil qilishda tarbiyachining o‘rni
Sahnalashtirilgan o‘yinlar bolalarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda oddiydan murakkabga qarab yo‘naltirib borilishi maqsadga muvofiq. Masalan, o‘rta guruh uchun asosan harakatni aks ettiruvchi asarlar tanlansa, katta guruh bolalari uchun esa asar qahramonlarining ancha murakkab munosabatlari, ularning kechinmalari, qayg’ulari aks ettirilgan asarlar tanlanadi. Ertak va hikoyalarni bolalar ko‘pincha o‘zlarining ijodiy rolli o‘yinlarida sahnalashtiradilar, bu o‘yinlarda tulki, sichqon, xo‘roz, quyon kabi personajlarni o‘yinlarda aks ettiradilar. Yozuvchilarning badiiy asarlarini ham bolalar sevib sahnalashtiradilar. Bolalar bilan suhbatlasha turib, tarbiyachi hikoya yoki ertak qahramonlarining o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlashga harakat qiladi. Har xil she’r, ertak qahramonlarining o‘ziga xos xususiyatlari mana shunday o‘rganiladi. Guruhda shu yoshli bolalarga xos bo‘lgan ertaklar, hikoyalar ularga tanish bo‘lib qolgandan keyingina sahnalashtirish boshlanadi. «Sholg’om», «Bo‘g’irsoq» kabi ertaklar sahnalashtiriladi. Tayyorlov guruhida bu ish davom ettiriladi. Sahnalashtirish uchun ertaklargina olinmasdan, badiiy asarlar, xususan, she’rlar ham olinadi.
Masalan, tarbiyachi o‘rta guruh uchun asosan harakatni aks ettiruvchi asarlar tanlaydi, katta guruh bolalari uchun esa asar qahramonlarining ancha murakkab munosabatlari, ularning kechinmalari, qayg’ulari aks ettirilgan asarlar tanlanadi. Tarbiyachi bajarilgan ishning hisobini olib boradi. Bolalarga qaysi asar yoqqanini, ular ko‘proq qanday asarni sahnalashtirishni yoqtirishlarini, qaysi bola topshirilgan rolni yaxshi ijro eta olganini, rollarni ijro etishda bolalarda qanday qiyinchiliklar vujudga kelganini yozib boradi. Mana shu asosda bo‘lg’usi sahnalashtiriladigan o‘yinlar jonlantiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasalarining turli yosh guruhlarida sahnalashtirish faoliyatini tashkillashtirishda ,ertaklarni sahnalashtirishda turli yosh guruhlarda o’ziga xos jixatlarini o’rganib o’tdik. Muassasa tarbiyalanuvchilarining ongiga milliy urf-odatlarimizni, an’analarimizni singdirishda‚ ularga shu aziz
Vatan barchamizniki ekanligini uqtirish, har tomonlama ma’naviy barkamol qilib tarbiyalashda‚ tevarak-atrofda bo`layotgan voqea hodisalarni, o`zini odobidagi ahloqiy kamchiliklarini tuzatib , tabiatni asrab avaylashda faol ishtirokchisi bo’libgina qolmasdan , o’ziga xos ishtirokchi targ’ibotchi bo’lishlari , yani masalan oila doirasida atrof – muhitga to’g’ri munosabatda bo’lishlari ,gullarni toptamasliklari , daraxt shoxlarini sindirmasliklari ,kichik do’stlarimiz xisoblanadigan jonivor – jonzotlarga mehr – muruvatli bo’lishlari , ularga mehr uyg`otishda qo`g`irchoq teatrlarini sahnalashtirish ahamiyati kattadir. Chunki sahnalashtirishda tomoshalarni faqat ko`rib, tinglabgina qolmay balki unda mustaqil ishtirok etadi. Bolalar ertaklarni sahnalashtirishini ko`rganlaridan so`ng, qahramonlarning harakati, axloqi, odobini birgalikda muhokama qilish, bola qalbida ezgulikka‚ xayrli ishlar qilishga, odamlarga yaxshilik qilishga intilish to`yg`usini tarbiyalaydi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotida sahnalashtirish faoliyatini tashkil qilishda tarbiyachining o’rni. Bu yerda, avvalo, texnologiya va texnologik xarita terminlariga izoh beraylik Texnologiya – yunoncha so’z bo’lib, u “tehne” (ma’nosi
“Mahorat” va “san’at” so’zlariga to’g’ri keladi) va “logos” (“fan” va “ta’limot” so’zlariga to’g’ri keladi), degan so’zlardan tashkil topgan. Uning yordamidagi manbalarda sifat o’zgarishlariniamalgaoshirishmumkin. Texnologiya zamirida o’rganilayotgan manbadagi jarayonlar kechishini amalga oshirish usullari va vositalari haqidagi bilimlarni yuzaga chiqarish yotadi va uning natijasida obyektda sodir bo’ladigan sifat o’zgarishlari namoyon bo’ladi. Texnologik xarita - bu o’qitish faoliyatining bajarilishi bo’yicha amalga oshiriladigan amaliy ishlar majmui bo’lib, uni loyihalash pedagogik mahorat cho’qqisi hisoblanadi, chunki mashg’ulot davomida bajariladigan amaliy ish jarayoni texnologik xaritada qoidali tarzda tasvirlanadi. Shuning uchun ko’pgina murabbiy va tarbiyach ilarimiz o’z kasbiy faoliyatida texnologik yondoshuvga katta ahamiyat bermoqda. Bunga sabab
– bu mashg’ulotning aniq kutilgan (rejalashtirilgan) natijalariga erishishni ta’minlovchi uzluksiz jarayondir.
Bolalar bilan birgalikda ertaklarni sahnalashtirish orqali ertak qahramonlarining
(“Tulki va Turna’’,’’Ona va bola”) o`ziga xos xususiyatlari aniqlanadi, tarbiyalanuvchilar yosh fiziologik xususiyatlarini yaxshi bilish , ularning yosh imkoniyatlarini nazarda tutish , ularga mos xatti-harakatlarni ijroda qanday aks ettirish kerakligi haqida fikrlanadi, sahna nutqini (ifodali,aniq talaffuz), sahnada harakat erkinligi, so`z va harakat uyg`unligi tarbiyalanadi. Turli janrdagi badiiy asarlar qurilishi, uslubi jihatidan o`ziga xos xususiyatlarga ega bo`lib, ularning bolalarga ta’siri ham har xil bo`ladi. Tabiiyki, har bir janrga oid asar matni lingvistik jihatdan ham o`ziga xos xususiyatlarga ega bo’lib ilk yoshda qo’llaniladigan ertak voqealar kichik yoshdagi tarbiyalanuvchi uchun kichik yani jo’n bo’lishi mumkin .Kichik guruh uchun tanlangan asarlar esa o’rta guruhi uchun jo’nlik qilishi mumkin . Masalan, she’riy asarlar matni hikoya matnidan, ertak matni she’r matnidan, ilmiy-ommabop maqola matni masal janriga taaluqli asarlar matnidan tubdan farq qiladi xulosa kelib chiqadiki tanlanadigan badiiy asarlar guruh tarbiyalanuvchilari yosh –xususiyatlariga mos tushishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
