Mavzu: Bolalarda surunkali somatik kasalliklar va uning bola ruhiy rivojlanishiga taʼsiri Bolalarda o'sishning kechikishining psixosomatik sabablari

Oʻzbekiston Miliy universiteti Ijtimoiy ish fakulteti psixologiya (faoliyat turlari) yoʻnalishi 1- bosqich talabasi Mamajonova Shahzodaning kognitiv psixologiya fanidan tayyorlagan seminar ishi

Mavzu: Bolalarda surunkali somatik kasalliklar va uning bola ruhiy rivojlanishiga taʼsiri

Bolalarda o'sishning kechikishining psixosomatik sabablari.

Yaqingacha rasmiy tibbiyot ba'zi kasalliklarni psixologik muammolar bilan tushuntirishga harakat qilishiga shubha bilan qaradi. Bugungi kunda tobora ko'proq shifokorlar psixosomatikaning mavjudligini tan olishmoqda.

"Psixosomatika" atamasining o'zi yaqinda 200 yoshga to'ladi, uni 1818 yilda nemis shifokori Iogan Kristian Avgust Geynrot kiritgan. O'shandan beri bu kontseptsiya atrofida juda ko'p bahs-munozaralar mavjud edi, ammo hozirda tibbiyot va psixologiyada kasalliklar va inson ruhiyati o'rtasidagi munosabatlarni o'rganadigan maxsus soha mavjud.

Psixosomatik kasalliklar qanday shakllanadi? Psixosomatik muammolar bola o'z ehtiyojlarini qondira olmasa paydo bo'ladi. Keyin doimiy "salbiy" hissiy qo'zg'alish hosil bo'ladi. Bu tana hissiyotlarida, ba'zan esa patologik jarayonda namoyon bo'ladi. Axir, his-tuyg'ular va fiziologiya o'rtasida bevosita bog'liqlik mavjud.

Salbiy his-tuyg'ularning ifodasi: qon bosimi va yurak urish tezligining oshishi, nafas olishning kuchayishi, ovqat hazm qilish traktining sekretor va motor faolligining o'zgarishi, siydik pufagi tonusining o'zgarishi, skelet mushaklarining kuchlanishi, qon ivishining kuchayishi. Masalan, qo'rquv yoki xavotirda o'zingizni qanday his qilayotganingizni eslang.

Oshqozonda og'irlik va ko'ngil aynishi, isitma bor, peshona ter bilan qoplanadi, qo'llar ho'l bo'ladi, ba'zida hatto qaltiraydi. Umuman olganda, juda ko'p sezilarli va juda yoqimsiz ko'rinishlar mavjud. Xuddi shu narsa bola bilan sodir bo'ladi.

Ammo, haqiqat shundaki, his-tuyg'ular, energiya kabi, hech qaerdan kelmaydi va hech qaerga ketmaydi. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, ular ifoda etilmagan holda, tananing ichida "saqlanadi" va travmatik vaziyatning doimiy takrorlanishi bilan ular to'planib, kasallikka olib keladi. Ya'ni, o'z yechimini topmagan ichki ziddiyat ma'lum fiziologik alomatlarga aylanadi.

Shunday qilib, bola qisman hissiy noqulaylikdan xalos bo'ladi. Ruhiy sohadan fiziologik sohaga o'tish tufayli hayajonli vaziyat hal qilinadi, tashvish va tashvish kamayadi.

Qoida tariqasida, bu ongsiz ravishda sodir bo'ladi va to'satdan kasallik nima bilan bog'liqligini tushunish qiyin bo'lishi mumkin. Ammo ba'zida bolaning to'satdan kasalligining sabablari aniq bo'lgan holatlar yuzaga keladi.

Misol uchun, ko'pincha jiddiy sog'liq muammolari ajralish paytida, bola ota-ona mojarosining markazida bo'lganda paydo bo'ladi. Albatta, bu stress fonida sodir bo'ladi, ammo ongsiz xabar: "Agar men kasal bo'lib qolsam, ota-onam menga g'amxo'rlik qiladi va janjalni to'xtatadi".

Aytishim kerakki, odatda bu haqiqatan ham ishlaydi, bolaning kasalligi ota-onalarni birlashtirishi va ularni qarama-qarshilikdan chalg'itishi mumkin. Shunday qilib, bola biroz dam oladi, shuningdek, kafolatlangan g'amxo'rlik va yaqinlarining sevgisini oladi.

Tashqi ko'rinishlarga kelsak, bu ham o'tkir reaktsiyalar, ham uzoq davom etadigan kasalliklar bo'lishi mumkin. Odatda kattalar ularni faqat dori-darmonlar bilan davolashadi, lekin negadir ular yana va yana qaytib kelishadi.

Aytgancha, Evropada surunkali somatik ko'rinishlar takrorlanganda, uning tanasiga "ezib tashlaydigan" nizolarni hal qilish uchun bola bilan psixoterapiya o'tkazish uzoq vaqtdan beri odat bo'lib kelgan.

Hatto bunday davolanishni ta'minlaydigan maxsus kichik psixosomatik klinikalar ham mavjud. Ammo bu amaliyot bizning mamlakatimizda keng tarqalgan emas.

1- QISM TUGADI