Mavzu: Bolalar psixologiyasining asosiy va yordamchi metodlari. Reja

Bu esa test o’tkazilishi Psixik hodisalarni o`rganishda suhbat metodidan unumli foydalanish uchun tadqiqotchi quyidagi shartlarga amal qilingani lozim:

• Bu esa test o’tkazilishi Psixik hodisalarni o`rganishda suhbat metodidan unumli foydalanish uchun tadqiqotchi quyidagi shartlarga amal qilingani lozim:

1. Suhbat jarayoniga puxta tayyorlanish.

2. Suhbatning mavzusi va mazmuni o`rganilayotgan ob’ektning, shaxsning yoshiga va individual xususiyatlariga mos bo`lishi.

3. Suhbat jarayonida beriladigan savollarning mazmunli va puxta bo`lishi.

4. Tadqiqotchi tomonidan beriladigan savollarga o`rganiluvchining to`g`ri va to`liq javob qaytarishiga erishish.

5. Suhbat jarayonini aniq muddatga mo`ljallash, uni haddan tashqari cho`zib yubormaslik. mo’ljallanayotgan, o’rganilishi talab qilinadigan katta sonli reprezentativ sinaluvchilarda (2-3 ming) testni o’tkazish orqali amalga oshiriladi.

Qo’llanilish sohasiga qarab: 1. Intellekt testlari. 2. Maxsus qobiliyatlarni aniqlash va yutuqqa erishish testlari. 3. SHaxs xususiyatlarini aniqlash testlari. 4. Qiziqishlar, ustanovka, qadriyatlarni aniqlash testlari. 5. SHaxslararo munosabatlar diagnostikasi uchun mo’ljallangan testlar farqlandi. Masalan, shaxslararo munosabatlarni va shaxs sifatlarini diagnostika qilish uchun ko’pincha amerikalik psixolog T. Liri tomonidan yaratilgan metodika qo’llaniladi. Bu metodik so’rovnoma bo’lib, 128 ta punktdan iborat. Sinaluvchi o’zi va atrofidagilarda muayyan hislatlarning mavjudligini, shuningdek, o’zida va sheriklarida bo’lishini xohlaydigan sifatlarni ko’rsatadi. Natijalar qayta ishlangach, tadqiqotchi sinaluvchining shaxsi, yo’nalishini aniqlab va shu asosda shaxslararo o’zaro ta’sirni prognoz qilishi mumkin. SHunday qilib, testlar – bu maxsus metodlar bo’lib, u yoki bu ijtimoiy psixologik hodisa qisqa muddat ichida tekshiriladi.

• Qo’llanilish sohasiga qarab: 1. Intellekt testlari. 2. Maxsus qobiliyatlarni aniqlash va yutuqqa erishish testlari. 3. SHaxs xususiyatlarini aniqlash testlari. 4. Qiziqishlar, ustanovka, qadriyatlarni aniqlash testlari. 5. SHaxslararo munosabatlar diagnostikasi uchun mo’ljallangan testlar farqlandi. Masalan, shaxslararo munosabatlarni va shaxs sifatlarini diagnostika qilish uchun ko’pincha amerikalik psixolog T. Liri tomonidan yaratilgan metodika qo’llaniladi. Bu metodik so’rovnoma bo’lib, 128 ta punktdan iborat. Sinaluvchi o’zi va atrofidagilarda muayyan hislatlarning mavjudligini, shuningdek, o’zida va sheriklarida bo’lishini xohlaydigan sifatlarni ko’rsatadi. Natijalar qayta ishlangach, tadqiqotchi sinaluvchining shaxsi, yo’nalishini aniqlab va shu asosda shaxslararo o’zaro ta’sirni prognoz qilishi mumkin. SHunday qilib, testlar – bu maxsus metodlar bo’lib, u yoki bu ijtimoiy psixologik hodisa qisqa muddat ichida tekshiriladi.
• Testlar asrimizning boshlarida kashf qilingan bo’lib, ular 20 – 30 yillarda hayotga, amaliyotga shiddat bilan kirib keldi. Natijada maxsus soha – psixometrika yuzaga keldi. Testlarni qo’llashning qulayligi shundaki, bir test yordamida ma’lum shaxsning u yoki bu xususiyatlarini bir necha marta, takroran sinab ko’rish mumkin. Proektiv metodlar. Proektiv metodlar test usullarining bir ko’rinishi bo’lib, ularda tekshiriluvchi uchun aniq ko’rinishga ega bo’lmagan noaniq narsalar tavsiya etiladi va ularni sharhlash topshirig’i beriladi. Masalan, tekshiriluvchiga turlicha talqin qilish mumkin bo’lgan rasmlar, tugallanmagan hikoyalar, biror aniq ko’rinishi mavjud bo’lmagan buyumlar berilishi va ularni tekshiriluvchi o’zining hissiy kechinmalari, qiziqishlari, dunyoqarashi nuqtai nazaridan baholashi kutiladi. Proektiv metodlar qatoriga Rorshaxning “Siyoh dog’lari” testini kiritish mumkin (1921). Bu – 2 tomonlama simmetrik shaklda berilgan 10 xil siyoh dog’laridan iborat bo’lib, har 1 dog’ har xil bo’yoqli fonda ko’rsatiladi. Tekshiriluvchidan har 1 “dog’” nimaning shaklini eslatishi so’raladi.