|
Bokschi faoliyati davrlari
|
Vitadaqlar (mg)
|
A
|
V1
|
RR
|
S
|
Faol dam olish
|
2,0
|
2,5
|
20
|
75
|
Asosiy mashg‘ulotlar
|
3,0
|
5,0
|
20
|
150
|
Musobaqalar
|
2,0
|
5,0
|
25
|
250
|
Musobaqalardan 3-4 kun keyin
|
3,0
|
5,0
|
20
|
250
|
Vitadaqlarga bo’lgan ehtiyojni birinchi navbatda tabiiy oziq-ovqat mahsulotlari hisobiga qondirish lozim. Ularda vitadaqlar zarur komplekslar ko’rinishida bo’ladi va yaxshi singadi. Vitadaqlarga boy bo’lgan oziq-ovqat mahsulotlari etishmagan hollarda oziq-ovqat mahsulotlaridan tayyorlangan maxsus vitadaqli konsentratlarni qabul qilish tavsiya etiladi.
Agar tabiiy mahsulotlar va konsentratlar hisobiga kerakli miqdorda vitadaqlar ta’daqlansa, sintetik vitadaqli dori-darmonlardan foydalanish mumkin emas (albatta shifokor nazorati ostida).
O’quv-mashg‘ulot yig‘inlari va uzoq davom etadigan musobaqalar paytida vitadaqlashtirishga alohida e’tibor berish lozim. Bu paytda sportchilarda, odatda, vitadaq tanqisligi yuzaga keladi.
Qo’shimcha vitadaqlashtirishni vitadaqli komplekslar yordamida amalga oshirish maqsadga muvofiq. Ularda turli xil vitadaqlar eng optimal nisbatlarda bo’ladi – polivitadaqli dorilardan “Undevit”, “Vitamaks”, “Komplivit” va boshqalar bilan bir qatorda har kuni 100 mg. gacha S vitadaqi qabul qilish zarur, chunki bu dori-darmonlarda ular bokschilar uchun etarli emas. Sintetik vitadaqli dori-darmonlarni nazoratsiz va xohlagancha iste’mol qilish sport ish qobiliyatining oshishiga yordam bermaydi va organizmda turli xil buzilishlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Daqeral moddalar bokschilarning ovqatlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. Ratsionda kalsiy tuzlarining etarli miqdori asab tizimi va asab-mushak apparatining bir me’yorda qo’zg‘alishiga yordam beradi, shuningdek, sportchilarda tez-tez yuzaga keladigan mushaklardagi og‘riqli sezgilarni (tomir tortishishini) oldini oladi. Kalьsiy tuzlarining bir kunlik me’yori -1-1,75gr. Pishloq, tvorog, sut, ikra, baliq konservalari, loviya kalьsiyga boy. Fosfor tuzlari ham ish qobiliyatini saqlash uchun muhim ahamiyatga ega. Fosforning kunlik me’yori – 1,5 – 2,5 gr. Pishloq, jigar, go’sht, baliq, loviya, no’xat, suli va grechka bo’tqalari fosforga boy.
Odatda ratsionda 20-15 gr. osh tuzi bo’lishi zarur. Ko’pincha ovqatlanish tartibi buzilganda ishtahani ochish uchun ovqatga ko’p tuz qo’shiladi. Shu tariqa ovqatga keragidan ortiq tuz qo’shib eyish kabi zararli odat rivojlanadi. Natijada organizmga ortiqcha tuz kelib tushadi, u suvning ushlanib qolishiga olib keladi, bu esa yurak va buyrakning ishini qiyinlashtiradi.
Ovqatning ballast moddalari muhim ahamiyatga ega. Bu kletchatka–polisaxarid bo’lib, u o’simlik xujayralari pardasi tarkibiga kiradi va organizmda parchalanmaydi. Biroq kletchatka oshqozon-ichak yo’lining shilliq pardasini qo’zg‘atgan holda ichakning peristaltikasini va ovqat hazm qilish bezlari sekretsiyasini kuchaytiradi. Ovqatda ballast moddalarining etishmovchiligi bokschilarda ovqat hazm bo’lishining buzilishiga va ich qotishining paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin. Dag‘al maydalangan undan qilingan non, dukkaklilar, lavlagi, sholg‘om, sabzi, turp, olxo’ri va boshqa sabzavot hamda mevalarda ko’p miqdorda kletchatka mavjud.
Bokschilar ovqati aralash va turli-tuman bo’lishi lozim: sut va sutli mahsulotlar, go’sht, baliq, tuxum va h.k. Oqsillar, fosfor va V1 vitadaqiga boy mahsulotlarni ko’proq iste’mol qilish zarur. Bokschiga ko’p meva va sabzavotlar kerak bo’ladi. Ular organizmni uglevodlar, vitadaqlar va daqerallar, tuzlar bilan ta’daqlaydi, shuningdek, shiddatli mushg‘ulot yuklamalaridan keyin buziladigan ishqoriy-kislota muvozanatini tez me’yorga keltirishga yordam beradi.
Kunlik ratsion hajmiga ko’ra katta bo’lmasligi hamda ovqat hazm qilish organlarini zo’riqtirmasligi kerak. Ratsionning umumiy og‘irligi – 3 – 3,5 kg. Musobaqa kunlarida, shuningdek, bevosita mashg‘ulotdan oldin ovqat qabul qilish paytida ratsionga yuqori darajada to’yimli va kaloriyali mahsulotlarni hamda kichik hajmdagi taomlarni (go’shtli va baliqli taomlar, bulyonlar, tuxum, sariyog‘, suli va grechka bo’tqasi, pishloq, tvorog va baliq) kiritiladi.
Ovqat iste’mol qilish tartibini sportchining umumiy kun tartibi bilan muvofiqlashtirish zarur. Har doim turlicha ovqatlarni bir xil vaqtda yeyish kerak, chunki shunda u yaxshiroq hazm bo’ladi va singadi. Och qoringa mashq qilib bo’lmaydi. Mashg‘ulotdan 2-2,5 soat oldin va u tugagandan keyin 30-40 daqiqa o’tgach ovqat yeyish mumkin. Bir kunda 3-4 marta ovqatlanish zarur.
Bokschi kunlik ratsionining taxdaqiy taqsimlanishi va kaloriyaliligi har xil paytda mashg‘ulot o’tkazilganda quyidagi raqamlar bilan ifodalanadi (%):
Do'stlaringiz bilan baham: |
