Мавзу: Бодом. Биологияси, экологияси ва агротехник хусусиятлари

Қашқадарё вилоятининг Дехқонобод, Китоб, Яккабоғ туманларида, Наманган вилоятинияг Янгиқўрғон, Косонсой ва Фарғона вилоятининг тоғ олди минтақаларидаги қияликлари мос келса, Тошкент вилоятида уларни денгиз сатҳидан 800-1300 м, жанубий вилоятларда эса 2000 м баландликларда, жануб, жанубий-ғарбий ва жанубий-шарқий йўналишларида жойлашган қияликларда ва бир йиллик ёғин миқдори 400-500 мм га тенг бўлган лалми шароитларда ўстириш мумкин.

Мамлакатимизнинг деярли барча суғориладиган майдонларида ўстириб, хар бир туп дарахтидан 20-30 кг гача ҳосил олиш мумкин. Бодом илдизлари кенг тарқалган бўлиб, 6 м чуқурликгача боради, қуруқликка чидамлилиги томонидан хандон пистадан кейинги ўринда туради. Тупроқ унумдорлигига талабчан эмас.

Оддий бодом плантациялари барпо этиш учун лалми майдонларни танлаш Оддий бодом плантацияларини денгиз сатҳидан 600-1300 м, жанубий вилоятларда эса 2000 м гача бўлган баландликлардаги текислик ва қияликларда, йиллик ёғин миқдори 400-600 мм га тенг бўлган шароитларда ўстириш мумкин.

Жойнинг рельефи майдонни қисмларга бўлиш учун асос бўлади. Бундан ташқари, ёнғин хавфсизлиги мақсадида 5-7 гектардан ортиқ жуда катта қисмларга бўлмаслик лозим.

Оддий бодом қурғоқчиликка чидамли ўсимлик бўлишига қарамай, унинг ривожланиши, мева беришга кириш муддати ва ҳосилдорлиги бевосита намлик билан таъминланганликка боғлиқ.

Оддий бодом плантациясини барпо қилишда тупроқни тайёрлаш турлари 1) Ялпи шудгорлаш - нишаблиги 8о гача бўлган майдонларда ўтказилади.

Тупроқни ялпи шудгорлаш

2) Тасмалаб шудгорлаш - нишаблиги 12-15о гача бўлган майдонларда амалга оширилиши мумкин. Шудгорлаш қияликдан пастга қараб перпендикуляр равишда бажарилади. Тасмалар кенглиги 4,0-5,0 м ва тасмалар орасидаги масофа 3,0 – 4,0 м бўлиши лозим. Тасмалар орасидаги ҳайдалмаган майдон ушбу нишабликдаги майдоннинг эрозия хавфини пасайтиради.

Майдонни тасмалаб шудгорлаш

3) Ўйилмали кўтармали зинасимон терассалар. қиялиги 12 дан 35° гача бўлган адирлар тупроғини тайёрлашда кенг тарқалган усулдир.

Майдонни терасса усулида тайёрлаш
Шарҳ: 1 - тупроқ билан кўтарилувчи қисм; 2 – ўйилувчи ва қазиб олинувчи қисм; 3 – қазиб олинувчи қиялик; α – қиялик бурчаги; φ – терасса юзасининг қиялик бурчаги.