Мавзу бўйича нашр қилинган адабиётларнинг назарий таҳлили ва амалиётдаги муаммолар

Ликвидлик кўрсаткичлари (liquidity ratios)
Ўзбекистонда ва Собиқ иттифоқ давлатларида чоп этилган ўқув адабиётларини кузатиш натижасида шуни таъкидлаш лозимки, амалиётда ликвидликнинг 3 та муҳим кўрсаткичи аниқланади. Мутлақ, оралиқ(тезкор) ва жорий ликвидлик коеффициентлари.
Мутлақ ликвидлик коэффициенти
Мазкур кўрсаткич пул маблағлари ва қисқа муддатли молиявий қўйилмаларни қисқа муддатли мажбуриятларга бўлиш асосида топилади. Бу амалда тузиладиган “Бухгалтерия баланси” бўйича қуйидаги қаторларни ўз ичига олади.
Клл= ПМ+ҚММҚ / ЖМ (1.1.)

Бунда:
ПМ – Пул маблағлари; баланс активи 320-сатр;

ҚММҚ – Қисқа муддатли молиявий қўйилмалар; баланс активининг 370+380-сатрлар йиғиндиси;
ЖМ – Жорий мажбуриятлар; баланспассиви 600-сатр.
Ушбу кўрсаткич жорий мажбуриятларнинг зудлик билан қопланиши лозим бўлган қисмини ифода этади.
Оралиқ (тезкор) ликвидлик коеффициенти
Кл2=(ПМ+ҚММҚ+ДМ) / ЖМ (1.2.)
Бунда:
ДМ – Дебиторлик мажбуриятлари; баланс активи 210-сатр.
Жорий ликвидлик коеффициенти
Ушбу кўрсаткич қоплаш коеффициенти деб ҳам айтилади.
Кл3=ЖА / ЖМ (1.3.)
Бунда:
ЖА – Жорий активлар; баланс активи иккинчи бўлим жами 390-сатр.
Ликвидлик кўрсаткичларини баҳолашда кўпинча қўшимча кўрсаткичлар ҳам таркибланади. Улар қаторига ўз айланма маблағлари билан таъминланганлик коеффициентини киритиш мумкин.
Камт= (ЎММ–УМА) / ЖА (1.4.)
Бухгалтерия балансининг ликвидлиги бўйича корхонанинг жорий активлари ва мажбуриятлари нисбати қуйидаги таркибда баҳоланиши ҳам мумкин.
1.2-жадвал
Активларнинг ликвидлиги ва уларнинг нисбий ифодалари¹²