Mavzu: Biznes faoliyatining mulkiy asoslari. Reja: Mulk huquqi biznes huquqining asosi sifatida

FKning 69-moddasida tijoratchi sifatida fakat ishlab chikarish kooperativlariga taallukli koidalar nazarda tutiladi. Matlubot kooperativlarining huquq layokati FKning 73-moddasi bilan tijoratchi bulmagan tashkilotlar sifatida belgilanadi.
Ishlab chikarish kooperativlari o’ziga xos belgilari bilan boshqa tijorat tashkilotlaridan fark kiladi. Ishlab chikarish kooperativi fuqarolarning unga a’zo bulishiga va uning faoliyatida shaxsan o’z mexnati bilan ishtirok etishiga asoslanadi. Xo’jalik shirkatlari va jamiyatlarida ishtirokchilarning shirkat yoki jamiyat faoliyatida shaxsan o’z mexnatlari bilan katnashishlari talab kilinmaydi. Ishlab chikarish kooperativida katnashuvchilarning shu kooperativ faoliyatida shaxsan ishtirok etishi ular urtasidagi alokaning kanchalik yakin ekanligidan dalolat beradi. Ishlab chikarish kooperativiga urindoshlik sharti bilan davlat korxonalari va tashkilotlarida ishlovchilar xam a’zo bulish huquqiga ega.
Ishlab chikarish kooperativlarining faoliyatida yuridik shaxslarning ishtirok etishiga xam yul kuyiladi. Bu xakda kooperativning ustavida kursatilgan bulishi kerak. YUridik shaxsning xizmatchilari kooperativ faoliyatida o’z mexnatlari bilan katnashishlari mumkin. Agar kooperativning a’zolari fakat yuridik shaxslardan tashkil topadigan bulsa, ularning faoliyati birlashmalar va ittifoklarga oid koidalarga asosan tartibga solinadi (FKning 77-moddasi).
Muomalada bulishiga yul kuyilmaydigan fuqarolik huquqlari ob’ektlarining turlari (muomaladan chikarilgan ob’ektlar) qonunda tugridan-tugri kursatilgan bulishi kerak.
Muayyan muomala ishtirokchilarigagina karashli bula oladigan yoki muomalada bulishiga maxsus ruxsatnoma bilan yul kuyiladigan fuqarolik huquqlari ob’ektlarining (muomalada bulishi cheklangan ob’ektlarning) turlari qonunda kursatilgan tartibda belgilanadi.

O’zR FKning 85-moddasiga kura butun korxona mulkiy kompleks sifatida kuchmas mulk xisoblanadi. Butun korxona yoki uning kismi olish-sotish, garovga kuyish, ijara xamda ashyoviy huquqlarni belgilash, o’zgartirish va bekor qilish bilan boglik boshqa bitimlarning ob’ekti bulishi mumkin.
Mulkiy kompleks bulgan korxona tarkibiga uning faoliyati uchun muljallangan xamma mulk turlari, shu jumladan er uchastkalari, binolar, inshootlar, uskuna, inventar, xom ashyo, maxsulot, talab qilish huquqi, karzlar, shuningdek korxonani, uning maxsuloti, ishlari va xizmatlarini aks ettiruvchi xususiy alomatlarga (firma nomi, tovar belgilari, xizmat kursatish belgilari) bulgan huquqlar va boshqa mutlak huquqlar, agar qonun yoki shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan bulmasa, kiradi.

Asosiy va mansub ashyolar. Foydalanish tufayli vujudga keladigan munosabatlarning moxiyati bilan boshqa ashyo (mansub ashyo)ga boglik mustaqil ashyo asosiy ashyo xisoblanadi.