Mavzu: бирикмалар. Шпонкали ва шлицли бирикмалар

Mavzu:БИРИКМАЛАР. Шпонкали ва шлицли бирикмалар

BAJARDI:TUROBOV.M

TEKSHIRDI:AXMEDOV.A

REJA:

• Шпонкали бирикма турлари ва уларни мустаҳкамликка ҳисоблаш.
• 2. Шлицли бирикма турлари ва уларни мустаҳкамликка ҳисоблаш.

• Шпонкали ва шлицли бирикмалар деталларни айланадиган вал ѐки ўқларга марказлаштириб ўрнатиш ва буровчи моментни узатиш учун хизмат қилади. 1. Шпонкали бирикмалар (ШБ) нинг афзаллиги тузилишини оддийиги ҳамда уларни йиғиш ва қисмларга ажратишнинг осонлигидир. Асосий камчилиги бирикувчи деталларда шпонка учун ўйиқ қилиниб, уларнинг мустаҳкамлигини камайишидир. ШБ зўриққан ва зўриқмаган бўлиши мумкин. Зўриққан ШБ юкланиш қўйилганига қадар эзувчи кучланиш ҳосил бўлади. Зўриқмаган ШБ ларда призматик (31.1-расм) ва сегментли (31.3 - расм) шпонкалар, зўриққан бирикмаларда эса понасимон (31.4 -расм) ва цилиндрсимон (31.5 -расм) шпонкалар ишлатилади.

• Афзалликлари.
• 1. Тузилиши оддий ва конструкцияси ишончли.
• 2. Йигиш ва ажратиш кулай.
• 3. Таннархи паст.
• Камчиликлари.
• 1. Бирлашган деталларда юклама кутарувчинлиги паст.
• 2. Деталларни аник жойлаштириш кийин.
• 3. Валларни уйиш, яъни шпонкага жой очиш, бу уз навбатида вални
• мустахкамлигини пасайтиради.
• 1. Призматик шпонка воситасида хосил килинган бирикмаларда шпонка
• хам, валдаги уйикни хам юкори даражада аниклик билан тайѐрлаш
• талаб этилади, чунки бундай холларда шпонканинг ѐн ѐкалари валдаги
• уйикнинг ѐн ѐкаларига бир текис тегиб турадиган булиши керак.
• Шпонканинг ён тамонлари буровчи момент таъсирида ҳосил бўлган эзувчи кучланишга текширилади

• Шлицали бирикмалар шпонкали бирикмаларга нисбатан қуйидаги афзалликларга эга: а) бир хил ўлчамларда ишчи юзасининг сезиларли катталиги ва тишлар баландлиги бўйича босимнинг текис тақсимланиши эвазига юкланиш қобилияти катта; б) валнинг толиқиш бўйича мустаҳкамлиги юқори; в) деталлар валда яхши марказланади ва уларни вал бўйлаб суриш лозим бўлса, аниқроқ йўналтиради.

• Шлицали бирикмалар қуйидагича қўлланиши мумкин: детал гупчагини валга қўзғалмас, маҳкам бириктириш учун; деталларнинг кичик қийматдаги ўқдошмаслигини компенсациялаш учун; юкланишсиз ва юкланиш узатадиган қўзғалувчан (ўқ бўйлаб суриладиган) бирикма ҳосил қилиш учун.