Mavzu Axborot va serveslarni tiklash va barqarorligi.
reja 1. Zaxira nushalash 2. Zaxira nushalarini saqlovchi vositalar 3. RAID (Redundant Array of Independent Disks) teenologiyasi 4. Raid texnologiyalari avzalligi va kamchiliklari
1 zaxira nushalar. ҲОЗИРГИ КУНДА МАЪЛУМОТЛАРНИ ЙЎҚОЛИШИ ТАШКИЛОТЛАР УЧУН АСОСИЙ ХАВФСИЗЛИК МУАММОЛАРДАН БИРИДИР. МАЪЛУМОТНИ ЙЎҚОЛИШИ НАТИЖАСИДА ТАШКИЛОТ КАТТА ЗАРАР КЎРИШИ МУМКИН. ШУНИНГ УЧУН ТАШКИЛОТДАН ДАВОМИЙ РАВИШДА МУҲИМ БЎЛГАН МАЪЛУМОТЛАР ЗАХИРА НУСХАЛАБ БОРИЛИШИ ШАРТ.
Маълумотларни захира нусхалаш бу – муҳим бўлган ахборот нусхалаш ёки сақлаш жараёни бўлиб, бу маълумот йўқолган вақтда қайта тиклаш имкониятини беради. Маълумотларни захира нусхалаш асосан қуйидаги икки мақсадда фойдаланилади:
1. Зарар етказилгандан кейин тизимни нормал иш ҳолатига қайтариш учун. 2. Тизимда сақланувчи муҳим маълумотни йўқолишидан сўнг уни қайта тиклаш учун. Ташкилотларда маълумот йўқолиши молиявий, мижозларга алоқадор ва ташкилотга алоқадор ҳолда таъсир қилиши мумкин. Шахсий компьютерда эса шахсий файлларни, расмларни ва бошқа қимматли ахборотни йўқолишига сабабчи бўлади.
Маълумотларни йўқолишига қуйидагилар сабабчи бўлиши мумкин:
Инсон хатоси: қасддан ёки тасодифий маълумотни ўчириб юборилиши,
Ғаразли ҳатти ҳаракатлар: ташкилотдаги муҳим маълумотларни модификацияланиши ёки ўғирланиши. Табий сабаблар: қувват ўчиши, дастурий таъминот тўсатдан ўзгариши
2 Захира нусхаловчи воситаларини танлаш Ташкилотларда захира нусхаларни сақловчиларни танлаш умумий муаммолардан бири ҳисобланади. Мос бўлмаган захира сақловчи воситани танлиниши маълумотлари чиқиб кетишига олиб келиши мумкин. Захира нусхалар сақланувчи воситаларни танлаш сақлунвчи захира маълумотнинг турига боғлиқ бўлади.
Улар куйидагилар Оптик дисклар (DVD, Blu-ray). DVD дисклар ўзида 8.55 ГБайтгача маълумотни сақлаш имкониятига эга бўлиб, фақат ўқиш имкониятига эга Кўчма қаттиқ дисклар/ USB хотиралар. Кўчма қаттиқ дисклар DVD, Blu-ray дискларга қараганда захира маълумотларини сақлаш учун яхши восита Лентали дисклар. Лентали дисклар маълумотларни захира сақлаш учун энг мос сақловчилар бўлиб, ташкилот сатҳида маълумотни захира насхалашни амалга оширади. Ушбу сақловчилар маълумот ва программаларни сақлаш
RAID (Redundant Array of Independent Disks) технологияси Кўплаб ташкилотлар ўз муҳим маълумотларини RAID технологиясига асосан зихира нусхалашни амалга оширадилар. RAID технологиясида маълумотлар бир қанча дискларнинг турли соҳаларида сақланади. Маълумотни кўплаб дискларга сақлаш IO амалларини бажаришни осонлаштиради. RAID технологияси кўплаб қаттиқ дискларни битта мантиқий дискда ўрнатиш орқали ишлайди. Ушбу технология дисклар массиви бўйлаб бир хил маълумотни мувозанатлашган шаклда сақлаш имконияти беради
Ушбу технология одатда серверларда маълумотни сақлаш учун хизмат қилади. Шахсий компьютерлар серверларга қараганда ихчам бўлгани сабабли, уларда ушбу технологиядан фойдаланиш зарурияти мавжуд эмас. RAID технологиясида амалларни самарали бажариш учун 6 та сатҳлар мавжуд: RAID 0, RAID 1, RAID 3, RAID 5, RAID 10 ва RAID 50. RAIDнинг ҳар бир сатҳи қуйидаги хусуиятларга эга: - Хатога бардошлик: бу хусусият агар диск ишлашдан тўхтаса, бошқа дисклар нормал ишлашини давом эттиради. - Унумдорлик: RAID кўплаб дислар бўйлаб ўқиш ва ёзиш давомида юқори унумдорлик даражасини қайд қилади.
RAID технологиясининг афзаллиги ва камчилиги RAID технологияси тақдим этилишидан олдин, ташкилотларда маълумотлар ягона қаттиқ дискда сақланган. RAID технологияси амалга оширилган сатҳига боғлиқ ҳолда ўзига хос афзаллик ва камчиликларга эга
RAID тизимларининг афзаллиги: Унумдорлик ва ишончлилик: RAID технологияси дискларда маълумотни ўқиш ва ёзиш унудорлигини оширади. Жараёнлар тезлиги ягона дискда маълумотни сақлашга қараганда юқори. Ушбу технология IO жараёнини тақсимлаш орқали унумдорликни яхшилайди. RAID контроллер RAID тизимида ягона дискда ортиқча юкланишни ҳосил қилмаслик учун бир қанча дисклар бўйлаб маълумотни тақсимлашни амалга оширади. Ҳаттоки диск бузулишга учраса ҳам маълумотни ишончлигини RAID тизими сақлаб қолади. Тизимни ўчирилмасдан RAID тизимида бузилган компонентлар алмаштирилади. Ушбу хусусият “Қайноқ алмаштириш” (Hot-Swapping) деб аталади. Алмаштириш жараёни қолган дисклар вазифасига ва тармоққа таъсир қилмайди
RAID тизимларининг камчилиги: Тармоқ драйверларини ёзиш: RAID технологияси асосан серверларда фойдаланиш учун лойиҳаланган. RAID технологиясининг асосий камчилиши бу барча тармоқ драйверларини ёзишидир. RAID технологияси мураккаб тузилишга эга ва бу жараён кўп вақт талаб этади. Мос келмаслик: турли тизимлар турлича RAID драйверларини қўллаб қувватлайди. Муайян аппарат ёки дастурий компонент серверда созланган RAID тизими билан мос келмаслиги мумкин. Мос келмаслик RAID тизимини ўз вазифасини тўғри амалга оширилмаслигига олиб келиши мумкин. RAID драйвери, қурилма ва дастурий воситалар орасидаги мослик тизимни созлашдан олдин текширилиши шарт. RAID тизими тармоқда мавжуд бўлган бача иловалар учун маълумотни ҳимоялаши шарт. Маълумотни йўқолиши: RAID драйверлари механик муаммолар туфайли ўз функцияларини бажармайди. Дисклар бирин кетин бузилишга учраган ҳолда потенциал маълумотни йўқолиши ортади. Иккита диск бир вақтда бузилишга учраса, дискдан маълумотни тиклаш имкониятини қийинлашади.