Mavzu: Axborot, uning turlari va fan uchun ahamiyati, xususiyatlari

analоg-raqamli o’zgartirish
deyiladi. Insоn sezgi оrganlari shunday tuzilganki, u analоg axbоrоtni qabul qilish, 
saqlash va qayta ishlash imkоniyatiga ega. Televizоr – bu analоg qurilma, kоmp 
yuter mоnitоri – televizоrga o’xshasada, lekin u raqamli qurilma.
Axborot
bu barcha sezgi organlarimiz orqali qabul qila oladigan ma`lumotlar 
majmui va ularning o’zaro bog’lanish darajasidir. Axborotlar xabar ko’rinishda 
bo’ladi. 
Xabar
- bu informasiyaning suzlashuv, matn, tasvir, jadval, sonli 
ma`lumotlar va x.k. ko’rinishdagi turidir. Inson tashki ta`sirnatijasida sezgi 
organlar orqali axborotlarga ega bo’ladi. Bular: 
ta`m bilish, xid sezish, eshitish, 
ko’rish, teri-badan sezgisi.
Axborotlarni to’plash, qayta ishlash va uzatish vositalarga bo`lgan extiyoji 
juda katta. 
Uzatish vositalari
- sputnik, televizor, radio, magnitafon, video, telefon 
va x.k. Tuplash va tashuvchi vositalar deb kitob, gazeta, kaseta va dikslarni 
tushunishimiz mumkin. Axborotlarni ustidan har xil amallarni bajarish jarayoni - 
axborot texnologiyasi
deb nomlanadi. Axborot texnologiyasini asosiy texnik 
vositasi bu kompyuter. 
Informatika to`g`risida gap ketganda, har bir kishi qandaydir axborotlar 
haqida fikr borayotganligini va bu axborotlar nimagadir yoki kimgadir tegishli 
ekanligini tushunadi. Bu axborotlar qayerdan olingan, qanday saqlangan va ularni 
manbai qayerda ekanligi ko`pchilikni qiziqtirishi mumkin. 
Qadimda insonlar, qog`oz mavjud bo`lmagan vaqtlarda, o`sha davrga 
tegishli ma`lumotlarni toshlarga, daraxt barglariga, gildan (loydan) yasalgan 

---

tablichkalarga yozib qoldirishgan. Bu ma`lumotlar esa cherkovlarda yoki 
ibodatxonalarda saqlangan. Shuning uchun xam bu ma`lumotlarga ega bo`lish, 
ularni o`rganish hammaga ham nasib qilavermagan. O`qishni yoki yozishni 
bilmagan kishilar ulardan foydalana olishmagan. Vaqt o`tishi bilan insonlar 
o`zgardi, jamiyatning tuzumi o`zgardi. Jamiyatda o`qimishli kishilar ko`paydi. 
Yangidan-yangi axborotlar hosil bo`ldi. Bu axborotlarni ko`paytirish va ularni 
barcha qiziquvchi kishilarga tarqatish muammosi hosil bo`ldi. Axborotlarni 
tarqatish vositasi sifatida asosan kitoblardan, rasmlardan va hokazolardan 
foydalanila boshlandi. Chop etilgan kitoblardan yoki rasmlardan kishilar jamiyatda 
ro`y berayotgan o`zgarishlar, yangiliklar va voqyealar to`g`risida axborotlarga ega 
bo`lishdi. 
Yillar o`tishi bilan hosil bo`ladigan axborotlar hajmi ortdi. Axborotlarni 
yig`ish, qayta ishlash va tarqatish uchun nashriyotlar, tipografiyalar qurildi, ya`ni 
informasion sanoatga asos solindi. Ko`plab tirajda chop etilayotgan kitoblar, 
gazeta va jurnallar kishilarni katta hajmdagi axborotlardan xabardor qilib turishdi.
Matbuot bilan birgalikda radio, keyinchalik esa televedeniya axborotlarni uzatish 
vositasi bo`lib qoldi. 
Axborot tushunchasi nimani anglatadi? Qadimgi Gresiyada bu termin 
«ko`rinishni berish», «tasavvurlash» ma`nosida tushunilgan.