Mavzu Axborot tizimlari va texnologiyalarinig tushunchasi va tasnifi Reja

Mavzu 2. Axborot tizimlari va texnologiyalarinig tushunchasi va tasnifi
Reja:

1. 
   Axborot tushunchasi va ta’rifi..
   
2. 
   Axborotni tasniflanishi.
   
3. 
   Tashkilotning axborot resurslari.
   
4. 
   Iqtisodiy axborotlarni tushunchasi.
   

Tayanch iboralar: Axborot; Iqtisodiy axborot; Ma’lumotnoma va axborot; Axborot resurslari; Iqtisodiy axborotlar.
Axborot - bu olamdagi butun borliq, undagi ro‘y beradigan hodisalar va jarayonlar haqidagi xabar va ma’lumotlardir. Axborot inson nutqida, kitobdagi matnlarda, musavvir tasvirida va boshqalarda mavjuddir.
Axborot, ya’ni informatsiya so‘zi lotincha informatio so‘zidan olingan bo‘lib, «tushuntirish», «tavsiflash» degan ma’noni anglatadi.
Axborot - bu o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan ixtiyoriy ajratuvchi, farqlovchi, differensiallovchi belgidir. Yoki boshqacha qilib, umumlashtirib aytganda, axborot - bu biror faoliyat to‘g‘risidagi qanaqadir voqea haqidagi xabarlar, bilimlardir. Axborot - bu atrof-muhit obektlari va hodisalari, ularning o‘lchamlari, xususiyatlari va holatlari to‘g‘risidagi malumotlardir, deb aytish ham mumkin. Keng manoda axborot odamlar o‘rtasida malumotlar ayirboshlash, odamlar va qurilmalar o‘rtasidagi signallar ayirboshlashini ifoda etadigan umumiy tushunchalar deyilishi ham mumkin.
O‘z navbatida informatikada axborot bilan bir qatorda malumotlar tushunchasi ham keng qo‘llaniladi. Malumotlarga u yoki bu sabablarga ko‘ra foydalanilmaydigan, balki faqat saqlanadigan belgilar yoki yozib olingan kuzatuvlar sifatida qarash mumkin. Agar bu malumotlarda biror narsa to‘g‘risidagi mavhumlikni (noaniqlikni) kamaytirish uchun foydalanish imkoniyati tug‘ilsa, u holda malumotlar axborotga aylanadi. Shuning uchun foydalaniladigan axborotni malumotlar deb atasa ham bo‘ladi. Masalan, kog‘ozga telefon raqamini malum tartibda yozib, biror kishiga ko‘rsatsangiz, u buni biror axborot bermaydigan malumot sifatida qabul qiladi. Biroq, telefon raqamining oldida tegishli korxona yoki tashkilotning nomi, uning faoliyati turi yozib qo‘yilsa, avvalgi malumot axborotga aylanadi. Umumlashtirib aytadigan bo‘lsak, bizni o‘rab turadigan borliq haqidagi bilimlar yoki har qanday malumotlar axborot deb ataladi.
O‘z navbatida iqtisodiy axborot axborot turlarining eng muhimi hisoblanadi. Iqtisodiy axborot ishlab chiqarish jarayonlari, moddiy resurslar, bozorlar, bank va moliya muassasalari faoliyati bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqdir. Shuningdek, axborotlar taqdim etish usuliga ko‘ra: matnli, jadvalli, grafikli va boshqa ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. Malumotlar esa qayta ishlash usuliga ko‘ra: birlamchi, ikkilamchi, hosila, mantiqiy, xulosa va yakuniy malumotlar ko‘rinishida berilishi mumkin.
Axborotdan foydalanish imkoniyati va samaradorligi uning reprezentativligi, mazmundorligi, yetarliligi, dolzarbli, o‘z vaqtidaligi, aniqligi, ochiqligi, ishonarliligi, barqarorligi kabi asosiy iste’mol sifat, ya’ni xususiyatlari, ko‘rsatgichlariga bog‘liqdir.
Axborot resurslari - alohida hujjat va alohida hujjat to‘plami, axborot tizimlari ( kutubxona, arxiv, fond, ma’lumotlar banklari, boshqa axborot tizimlari) dagi hujjatlar va hujjatlar to‘plamidir.


Adabiyotlar:[22- 23, 25, 34-36]
Nazorat uchun savollar:

1. 
   Axborot va malumot deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Axborot va malumotlarning qanaqa turlarini bilasiz?
   
3. 
   Axborotning inson faoliyatidagi ahamiyati?
   
4. 
   Iqtisodiy axborotlarni tushunchasini aytib bering.
   
5. 
   Axborotlarni turlariga qarab tasniflanishi.
   
6. 
   Axborotlarni funksional vazifasiga ko‘ra tasniflanishi.
   
7. 
   Axborot resurslari deganda nimani tushunasiz?