Mavzu: Algoritm haqida umumiy intuitive ta’rif

PASCAL da	Qiymatlar chegarasi
Egallaydigan xotira hajmi
ShortInt	-128 ...127	8 bit
Integer	-32768 ...32767	16 bit
LongInt	-2147483648 ..2147483647	32 bit
Byte	0 ...255	8 bit
Word	0 ...65535	16 bit
DELPHI da	Qiymatlar chegarasi	Egallaydigan xotira hajmii
ShortInt	-128 ...127	8 bit
Smalfint	-32768 ...32767	16 bit
Integer	-2147483648 ...2147483647	16 bit
LongInt	-2147483648 ...2147483647	32 bit
Int64	-9223372036854775808 ... 9223372036854775807	64 bit
Byte	0 ...255	8 bit
Word	0 ...65535	16 bit
Longword	0...4294967295	32 bit

10.2-misol
Var





N, к: Integer; tartib_raqam : Byte;
PASCAL va DELPHI: haqiqiy sonli qiymatlar qabul qiladigan o‘zgaruvchilar haqiqiy sonli o‘zgaruvchilar deyiladi. Ularning turlari quyidagi jadvalda keltirilgan:

PASCAL da	Qiymatlar chegarasi	Razradi	Egallaydigan xotira hajmii
Real	-2,9'10^39 ... 1,7-10^3S	11-12	6 bayt
Single	-1,5 10^45 ...3,4-10^38	7-8	4 bayt

Double	-5,0-10^324 ...1,7-10^308	15-16		8 bayt
Extended	-3 , 4-10^4932 ...1,1-10^4932	19-20		10 bayt
Comp	-9,2-10^18 ...9,2-10^18	19-20		8 bayt
DELPHI da	Qiymatlar chegarasi		Razradi		Egallaydigan xotira hajmi
Real48	-2,9-10^39...1,7-10^38		11-12		6 bayt
Single	-1,5 1 0^45 ...3,4-10^38		7-8		4 bayt
Real	-5,0-103^24 ...1,7-10^308		15-16		8 bayt
Double	-5,0-10^324 ...1,7-10^308		15-16		8 bayt
Extended	-3,6-Ю^4951 ...1,1-10^4932		19-20		10 bayt
Comp	-9,2-10^18 ...9,2-10^18		19-20		8 bayt
Currency	-922337203685477.5808 ... 922337203685477.5807		19-20		8 bayt

Jadvaldagi «Razradi» sonning aniq raqamlari sonini bildiradi. Juda ko‘p hollarda real turidagi o‘zgaruvchilardan foydalanish yetarli bo‘ladi.
PASCAL va DELPHI: satrli o‘zgaruvchilarni tavsiflash uchun String maxsus so‘zi qo‘llaniladi. Bunday o‘zgaruvchilar uchun PASCALda kompyuter xotirasidan 256 bayt (256 ta belgi uchun) joy ajratiladi. DELPHI da esa bu ko‘rsatkich 2 Gbayt gacha bo‘lishi mumkin. Agar satrli o‘zgaruvchi qabul qiladigan satrdagi belgilar soni dastur ishlashi davomida ma’lum miqdordan, masalan, 10 ta belgidan oshmasa, kompyuter xotirasini tejash maqsadida, uni String[10] orqali tavsiflash maqsadga muvofiq.

3. 
   misol
   

var
qator: String; {qator nomli o ‘zgaruvchiga xotiradan 256 bayt ajratildi}
_satr: String[24]; {_satr nomli o ‘zgaruvchiga xotiradan 24 bayt ajratildi}
PASCAL va DELPHI: mantiqiy o‘zgaruvchilar Paskalning Boolean maxsus so‘zi orqali tavsiflanadi.

3. 
   misol
   

var
natija: Boolean;
katta, kichik: Boolean;
BASIC: o‘zgaruvchilar tavsiflanishi shart emas, agar tavsiflash zarurati bo‘lsa o‘zgaruvchini qo‘llashdan avval tavsiflanadi, masalan:
DIM N AS INTEGER
DIM B AS DOUBLE
Butun sonli o‘zgaruvchilar tavsiflanmasdan nom% kabi ham qo‘llanilaveradi. Chegaralashlar quyidagicha:

Turi	Qiymatlar chegarasi
Butun	-32768 ...32767
Uzun butun	-2147483648...2147483647
Oddiy musbat haqiqiy	2.802597-10-^45...3.402823-10^38
Oddiy manfiy haqiqiy	-2.802597-10-^45 ...-3.402823-10^38
Ikkilangan musbat haqiqiy	4.940656458412465-10"^324 ... 1.79769313486231-10^308
Ikkilangan manfiy haqiqiy	-4.940656458412465-10-^324... -1.79769313486231-10^308

BASIC: belgili — satrli o‘zgaruvchilarning oxirida $ yozi- ladi, ular uchun kompyuter xotirasidan 0 baytdan 32767 bayt- gacha joy ajratiladi; mantiqiy o‘zgaruvchilarni tavsiflash shart emas.
Bu yerda bob boshida aytib o‘tilgan tokchaning xususiyati o‘zgaruvchining turi bilan mos tushmoqda. Agar o‘zgaruvchi qiymati quyi chegaradan kichik bo‘lsa, yoki yuqori chegaradan katta bo‘lsa, xato natijaga olib keladi yoki INKOR holat yuzaga keladi.
Jadval ko‘rinishidagi miqdorlar
Kundalik hayotimizda ko‘p turdagi jadvallardan foyda- lanamiz: dars jadvali, shaxmat yoki futbol o‘yinlari bo‘yicha musobaqa jadvali, lotereya jadvali, karra jadvali, matematik jadval va boshqalar. Biz foydalangan tokchalar ham jadvalga misol bo‘ladi. Jadvalni tashkil etuvchilar uning elementlari deyiladi.
Jadval ko‘rinishidagi miqdorlar bir o‘lchovli (chiziqli), ikki o‘lchovli (to‘g‘ri to‘rtburchakli), uch o‘lchovli va hokazo bo‘ladi. Biz, odatda, chiziqli va to‘g‘ri to‘rtburchakli jadvallardan foy- dalanamiz. Chiziqli jadvallar satr yoki ustun shaklida ifodalanadi. Masalan, sinfingizdagi o‘quvchilar ro‘yxati sinf jurnalida ustun shaklidagi jadval ko‘rinishida yozilgan. O‘quvchilarning familiya- lari bu jadvalning elementlarini tashkil etadi. Ulaming har biri o‘z tartib raqamiga ega va har bir tartib raqamga faqat bitta o‘quvchining familiyasi mos keladi.
Ikki o‘lchovli jadvallar ustunlar va satrlardan tashkil topadi (elektron jadvallarga oid mavzularni eslang). Ularning element- lari ustun va satrlar kesishgan kataklarda joylashadi. Bunday jadvallarda biror elementni ko‘rsatish uchun uning nechanchi satr va nechanchi ustunda joylashganligini, ya’ni satr va ustun bo‘yicha tartib raqamlarini bilish kerak bo‘ladi. Demak, ikki o‘lchovli jadvalning har bir elementiga ikkita tartib raqami (satr va ustun bo‘yicha) mos keladi.

3. 
   misol
   

Guruhlardagi a’lochi o‘quvchilar sonini ifodalovchi jadval tuzing.