Mavzu: Akmeologik texnologiyalarning o‘ziga xosliklari

Birinchidan, gumanitar texnologiyalarni jarayon sifatida o‘rganish (qo‘llash) mumkin; fan sifatida (ta’lim), ijtimoiy munosabatlarning bir tomoni sifatida, faoliyat usuli (turi, lahzasi) sifatida.

Ikkinchidan, gumanitar texnologiyalar nafaqat amaliy, balki ijodiy maqsadlarga erishish vositasi sifatida ham ko‘rib chiqilishi mumkin.

Uchinchidan, gumanitar texnologiyadagi ijodiy texnologiya etimologiyasini ifoda etadi: san’at va mahorat.

To‘rtinchidan, gumanitar texnologiyaning ma’lum bir lahzasi, usuli muayyan texnikaning mazmuni va shakliga ega bo‘lishi mumkin. Texnikadan ta’sir kuchi sifatida, usul sifatida, boshqarish sifatida (vaziyatlar, harakatlar, sharoitlar) foydalanish mumkin.

• Beshinchidan, gumanitar texnologiyalarda ishlatiladigan akmeologik bilimlar uning muhim prognozlariga mos keladigan ma’lum mezonlar bo‘yicha texnologik jihatdan takomillashtirilgan bo‘lishi kerak.
• Akmeologik texnologiyalar ichki salohiyatni rivojlantirishga, davlat xizmatchilarining professionalligi va moslashuvchanligini oshirishga qaratilgan. Ular tabiatshunoslik va gumanitar bilimlarning barcha qatorini o‘z ichiga oladi, bunday texnologiyalar akmeologik asosga ega va sintez qiluvchi shaxs ma’naviyatini to‘liq ochib beradi.
• Shunday qilib, akmeologik texnologiyalarning psixologik (hissiyotlar, irodalar, idrok etish, fikrlash, aqliy tartibga solish), fiziologik (funksional holatlar, individual farqlar), tibbiy (psixoterapiya, psixogigiena, psixoprofilaktika, psixokorreksiya) aspektlari aqliy faoliyatning intellektual, hissiy, ixtiyoriy madaniyatini shakllantirish va rivojlantirishga imkon beradi.
• Akmeologik texnologiyalarning tuzilishi ularning rivojlanishi uchun umumiy bo‘lgan lahzalarning batafsil tavsifini o‘z ichiga olgan matritsa bilan ifodalanadi:
• texnologiyaning maqsadi va vazifalari;
• uslubiy asos;
• rivojlanish tamoyillari;
• jarayon shartlari;
• muayyan vaziyatni tahlil qilish;
• texnologiya predmeti va ob’ektining xususiyatlari, ayniqsa, ularning o‘zaro ta’siri;
• maqsadga erishish bosqichlari, strategik, taktik usullari, natijalarni bashorat qilish usullari, amalga oshirish.

• Akmeologik texnologiyalarning asosiy vazifasi – bu o‘z-o‘zini anglash, o‘zini rivojlantirish va o‘zini o‘zi anglashga bo‘lgan talabchan shaxsiy ongida shakllantirish va birlashtirish, bu esa shaxsiy va professional “men” ni maxsus texnikalar yordamida o‘z-o‘zini namoyon qilishga imkon beradi.
• Akmeologik texnologiyalar yordamida ongli ravishda faol rolni egallab, davlat xizmatchisi ijtimoiy-madaniy muhitning tashqi sharoitlariga, hayotga va kasbiy maqsadlarga, kelajakka bo‘lgan taxminlar va prognozlar tizimiga mustaqil ravishda ta’sir o‘tkaza oladi, ularning yutuqlarini baholaydi va shu bilan o‘z rivojlanishiga va o‘zini o‘zi amalga oshirish strategiyasiga ta’sir qiladi.
• Akmeologik texnologiyalarning mahorati inson hayotining ichki ahamiyatini aktuallashtiradi, har bir kishining jismoniy, ijtimoiy va ma’naviy mohiyatini to‘liq ochishga yordam beradi. O‘z-o‘zini anglash, o‘zini o‘zi rivojlantirish va o‘zini anglashning akmeologik texnologiyalari, davlat xizmatchisi kasbiy faoliyat sub’ekti sifatida rivojlanib borishi, uning «men tushunchasi»ning texnologik asosini tashkil etadi.
• Davlat xizmatchilari akmeologik texnologiyalarni muvaffaqiyatli o‘zlashtirishi uchun fan va amaliyotga oid akmeologik qonuniyatlarni, protseduralarni aniqlash usullarini va davlat xizmatchilarining psixofiziologik, psixologik, ijtimoiy fazilatlari va qobiliyatlarini o‘rganishning maxsus usullarini bilishi kerak; moslashish usullari, bashorat qilish, potensial imkoniyatlar, shakllangan qobiliyatlar, texnologik qobiliyatlar diagnostikasi. Davlat xizmatchisining kasbiy faoliyati natijalarini bashorat qilish texnologiya va dizayn mahoratiga asoslangan shaxsiy fazilatlar, maxsus bilimlar va qobiliyatlarni ro‘yobga chiqarish ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi bog‘liqlik aniq tasdiqlangan taqdirdagina qurilishi mumkin.

• .

• Gumanitar va texnologik rivojlanish samaradorligi ijtimoiy, shaxsiy va faollik darajasida o‘lchanadi. Bu «shaxsning professionalligi» va «faoliyatning professionalligi» tushunchalari o‘rtasidagi farqni anglatadi. Birinchi holda, biz shaxsning professional resursi (bilim, ko‘nikma, qobiliyat, fazilatlar) bilan shug‘ullanamiz. Faoliyatning professionalligi deganda sub’ekt tomonidan faoliyatning vositalari va usullaridan foydalanish tushuniladi. Bu еrda professionallik amaldagi texnik va texnologiyalar samaradorligini belgilaydigan faoliyat jarayonining sifat xususiyatlarida namoyon bo‘ladi
• Akmeologik texnologiyalarning mahorati inson hayotining ichki ahamiyatini aktuallashtiradi, har bir kishining jismoniy, ijtimoiy va ma’naviy mohiyatini to‘liq ochishga yordam beradi. O‘z-o‘zini anglash, o‘zini o‘zi rivojlantirish va o‘zini anglashning akmeologik texnologiyalari, davlat xizmatchisi kasbiy faoliyat sub’ekti sifatida rivojlanib borishi, uning «men tushunchasi»ning texnologik asosini tashkil etadi.
• .